زیبای خفته ، كویر لوت

[Azish]

روزهای سرد پاییزی فرارسیده و همین سردی، گردشگران حرفه‌ای را به فكر سفركردن به مناطق گرم‌تر و خشك ‌تر انداخته كه در این میان، سهم كویرهای ایران بیش از مناطق دیگر است.بنابراین به تمامی دوستداران سیر و سیاحت توصیه می‌كنیم كه این روزها فرصت را غنیمت شمرده و حتما تجربه كویرگردی و خاطرات گرم آن را در دفتر سفرهای خود به یادگار بگذارند.بی‌شك تكرار این جمله كه كویرهای ایران بالاخص كویر لوت، زیبا ترین جاذبه گرم و خشك ایران است، چندان فایده‌ای ندارد اما اگر شما به عنوان یك گردشگر نه‌چندان حرفه‌ای، همه این دانستنی‌ها را در كنار تجربیات علمی خود قرار دهید، حتما سفری خاطره‌انگیز را در دل این كویر آرام و زیبا تجربه خواهید كرد.
در تصور عامه، كویر جایی میان مرگ و زندگی است و حتی نگاه‌كردن به پهنه گسترده آن كه هیچ موجود زنده‌ای در آن دیده نمی‌شود، تخم ترس و دلهره را در دل برخی می‌كارد اما به گفته همه كویرروندگان، این پهنه بیگانه با واژه‌هایی چون گل، شنبم و آشنا با شن و سنگریزه و توفان‌های وهم‌انگیز، چیزی جز زندگی مطلق نیست.
بیابان یا به تعبیر درست ‌تر كویر لوت، با 80 هزار كیلومترمربع مساحت، پهنای وسیعی از خاك كشور را دربرگرفته است كه در بخش شمالی آن كوهستان و در بخش میانی آن دشتی زیبا قرار دارد و مشرف‌بودن دو رشته كوه بلند به این نواحی بیابانی، تپه‌های ماسه‌ای فراوانی را به وجود آورده كه از شمال خاوری به جنوب امتداد یافته و بلندی آنها گاهی به 400متر نیز می‌رسد.
گنج نهفته در لوت:


در میان زیبایی‌های كویر لوت كه خود گنجی بسیار عیان برای همگان است، گنجی دیگر نهفته شده كه شاید وارثان آن، خود ندانند كه صاحب چنین ثروتی عظیم هستند.
كویر شهداد و كلوت‌های شگفت‌انگیز آن، همان گنجی است كه مردمان استان خشك و بیابانی كرمان، صاحبان اصلی آن محسوب می‌شوند. كرمان با داشتن بخش عمده‌ای از كویر لوت، مهد شگفتی‌های كویری است كه كلوت‌های شهداد كه پدیده‌هایی كاملا طبیعی هستند، سهم عظیمی در این شگفت‌انگیزی دارند.
منطقه شهداد و كلوت‌هایش جزو گرم‌ترین نقاط كره زمین محسوب می‌شود. گرما در این منطقه، چنان است كه لاشه حیوانات تجزیه نمی‌شود چرا كه قدرت آفتاب به حدی است كه لاشه پیش از تجزیه‌شدن توسط باكتری‌ها، خشك می‌شود.
شهداد را برخی، شعبه‌ای از كره ماه روی زمین می‌دانند چرا كه در فاصله 25كیلومتری آن و با فاصله‌ای كمتر از نیم‌ساعت رانندگی، منطقه‌ای با آب‌وهوایی متضاد یعنی منطقه «لیرچ» نمایان می‌شود كه منطقه‌ای كوهستانی با آب‌وهوایی سرد است و برای اغلب عشایر، ییلاق خوبی به شمار می‌آید.
كلوت‌های كویر شهداد كه خاص‌ترین جاذبه‌های طبیعی این منطقه محسوب می‌شوند و در زمره بزرگ‌ترین عارضه‌های كلوخی طبیعی دنیا و منحصربه‌فردترین عوارض كویری جای گرفته‌اند، در فاصله 130كیلومتری نهبندان و 40كیلومتری شرق و شمال شرق شهداد قرار گرفته و طول متوسط آنها 145كیلومتر، عرض متوسط آنها 80كیلومتر و مساحت آنها بیش از 11هزار كیلومتر مربع است.

كلوت‌های شهداد كه شهری زیبا و اسطوره‌ای را در این منطقه به وجود آورده‌اند، در واقع تنها شهر بزرگ و بدون جمعیت دنیا هستند كه تنها جهانگردان و گردشگران را گاهی در خود پذیرایی می‌كنند و در مقابل آن و در فاصله‌ای كمتر از این شهر بزرگ خاموش، زندگی در شهر شهداد با همه هیاهوهای آدمیان در جریان است.
كلوت‌ها در اثر فرسایش آب و باد و طی هزاران سال شكل گرفته‌اند. بارش نم‌نم باران بر پهنه خشك كویر، خاك‌های تل‌شده‌ای را گرد سنگ‌ها استوار كرده و سازه‌هایی را به وجود آورده كه گویی بنایی خشتی از تمدن ماقبل تاریخ هستند.
به طوری كه ژنرال «سر پرسی سایكس» كه یكی از مهم‌ترین و با نفوذترین عوامل دولت انگلستان در ایران بوده، پس از دیدن كلوت‌ها می‌نویسد: «آثار شهر كلوت‌ها از غرایب طبیعت است. حین عبور از بین این نقاط مخروب، شخص تصور می‌كند كه از وسط قلاع قصه‌های جن و پری می‌گذرد.
این ابنیه‌ای كه طبقه‌طبقه روی هم بنا شده و گویی اشخاصی ورای بنی نوع انسان در ساختمان آن دخیل بوده‌اند، اشكال عبادتگاه‌ها، اهرام، برج‌ها و قله‌های بزرگی را در نظر انسان مجسم می‌كنند كه بدون اغراق، انسان از مشاهده آنها بر خود می‌لرزد».
سفركردن به كویر به‌ویژه كویر شهداد كه هیچ موجودی اعم از حیوان و گیاه و حتی باكتری‌ها در آن زندگی نمی‌كند، بدون راهنما و افراد باتجربه بسیار خطرناك است چرا كه امكان گم‌شدن در میان كلوت‌های این شهر خیالی بسیار زیاد است.
به همین دلیل، ترتیب‌دادن سفرهای كویرگردی، تنها با راهنما و به طور جمعی توصیه می‌شود.مرتفع‌ترین هرم‌های ماسه‌ای دنیا، 40مخروط آتشفشان، پهنه‌های وسیع ماسه و ریگ با طیف رنگی قهوه‌ای روشن تا خاكستری سیاه مانند «گدار باروت»، پهنه‌های شنی مواج، تپه‌های شنی پوشیده از گیاه، كویر پاشتری كه سطح آن به گونه‌ای است كه شخص تصور می‌كند پس از بارندگی زیاد، این منطقه خیس شده و تعدادی شتر روی آن راه رفته‌اند.
در كنار هامادا (دشت‌هایی از ریگ) و رود شور، از دیگر شگفتی‌های بی‌نظیر كویر لوت به شمار می‌رود كه شاید جذابیت بازدید از كلوت‌های شهداد و خاطرات آن را برای‌تان بیشتر وپربارتر كند.
ایمنی در كویر:


كویر در عین زیبایی، محیطی خشن و خطرناك به شمار می‌رود كه سفركردن به آن، مستلزم نكاتی است كه رعایت‌نكردن آنها در موارد بسیار، همراه با خسارات مالی و جانی بوده است.
از نكات مهم در سفر به كویر، انتخاب یك راهنمای خوب و مسلط است كه باید دارای ویژگی‌های خاص باشد.
1 – راهنما باید به موقعیت جغرافیایی منطقه، مسیر جاده‌ها، محل چشمه‌های آب، عوارض طبیعی مانند بندریگ و فاصله بین آنها، تپه‌ها، كوه‌ها و... آگاه باشد.
2 – در برخی نقاط پست ممكن است خاك به حدی گل شود كه عبور ماشین غیرممكن باشد یا در گل بماند؛ بنابراین تسلط بر زمین‌شناسی و توپوگرافی منطقه و پستی و بلندی‌هایی كه بر اثر سیل‌ها ایجاد می‌شود، از دیگر ویژگی‌های یك راهنمای خوب كویرگردی است.
3 – تسلط به شیمی خاك و شیمی دریاچه در یك راهنما موجب آسودگی خاطر گروه و حركت آنها به‌ویژه روی سطح دریاچه می‌شود. در عمق 50 – 5 سانتی‌متری زیر سطح دریاچه آب موجود است و گاهی در سطح دریاچه، لایه‌هایی از سولفات كلسیم ایجاد می‌شود كه می‌توان با اتكا به آن، روی آب ماشین‌سواری كرد.
4 – یك راهنمای خوب باید با ستارگان و موقعیت آنها در فصول مختلف سال و همچنین با انواع جانوران و خزندگان و حشرات كویر آشنا باشد.
5 – آشنایی راهنما با انواع گیاهان و مناطق رویش آنها در كویر، راهگشای بسیاری از مشكلات در طول سفر است چرا كه از طریق نوع گیاه می‌توان نوع آب منطقه را تشخیص داد یا از ساقه برخی از آنها در مواقع بحرانی به عنوان غذا استفاده كرد.
از نكات دیگر برای ترتیب‌دادن یك كویرگردی خاطره‌انگیز پس از انتخاب یك راهنمای خوب، این است كه تجهیزات كافی مانند غذا، چادر، لوازم بهداشتی، سوخت، طناب، كفش مناسب، قطب‌نما، نقشه و یك عینك آفتابی مناسب به‌ویژه برای استفاده در دریاچه نمك را فراموش نكنید.

نویسنده: اعظم السادات راستی