کوهشناسی عمومی ایران

[fumed]

از ديدگاه كوهشناسي ايران، قلل و ارتفاعات اين مرز و بوم با توجه به زير ساختهاي تقسيمات كشوري بوجود نيامده و مورد بررسي قرار نمي گيرند. آنچه از آن مي توان به عنوان كوهشناسي ايران نام برد ساختاري است از جداسازي كوه ها توسط رودخانه ها تا جاي ممكن و در ادامه جداسازي كوهها توسط بيابانها و كويرهايي كه از هر سوي، اين ارتفاعات را در مركز و جنوب ايران از يكديگر مجزا ساخته اند. بنابراین كوههاي ايران از 8 قسمت به شرح ذيل شكل مي يابند:

1.رشته كوههاي البرز
2.رشته كوههاي زاگرس
3.كوههاي ممتد مركزي
4.كوههاي خراسان
5.كوههاي كرمان
6.كوههاي نوار مرزي آذربايجان غربي
7.كوههاي كردستان و لرستان
8.قلل منفرد
9.و تعدادي شاخه هاي كوچك فرعي كه ديگر نمي توان آنرا در جايگاه جداگانه اي مورد بررسي قرارداد را مي توان بيانگر تقسيم بندي كوههاي ايران به حساب آورد.
بطور تقريب مي توان گفت ايران، داراي حدود 15000 قله بالاي 3000 مترمی باشد كه در 9 قسمت فوق الذكر پراكنده گرديده اند كه عمده ترين مكانهاي تمركز آن را بايد در البرز و زاگرس دانست.

[fumed]

رشته كوههاي البرز از حوالي جنوب شهرستان آستارا آغاز و سراسر كرانه درياي مازندران را درنورديده تا نزديک شهرستان علي آباد كتول به پيش مي روند اين رشته كوه ها به عرض تقريبي 100 تا 150 كيلومتر از ساختارهاي بسيار فشرده برخوردارند كه اين ويژگي بيشتر در ناحيه مركزي به چشم مي خورد و ساير مناطق از فشردگی کمتری برخوردارمی باشند. در اين رشته كوهها كه در آن قله دماوند بام ايران با ارتفاعي معادل 5678 متر قرار دارد، داراي ارتفاعات كوتاه و بلند فراواني است كه پس از دماوند مي توان از نامهايي چون شاهوار، مزدا، دوبرار، آزادكوه، دو خواهرون، علم كوه و شاه البرز و سيالان نام برد. ساختار البرز از 5 قسمت بشرح ذيل تشكيل مي گردد كه از شرق به غرب عبارتند از:

الف: ساختار البرز شرقي
ب: ساختار رشته فيروز كوه
ج: البرز مركزي
د: البرز غربي
ه: كوههاي گيلان
كه در ذيل به صورت اختصار به معرفي قلل مهم هر بخش و جدا سازنده هاي آن از ساير ارتفاعات اشاره خواهيم كرد.

الف: البرز شرقي:
البرز شرقي ناحيه بسيار بزرگ و وسيعي را پوشش داده است در سراسر نواحي جنوبي آن كه عموماً آب و هواي بيابان گرمسير بر آن حاكم است شهرهاي شاهرود، سمنان و دامغان و گرمسار قرار دارند و اين كوهها بسوي شمال امتداد يافته به جنگلهاي حد فاصل شهرهاي علي آباد كتول تا بابل منتهی مي گردند. بخش بزرگ كوهستان البرز شرقي از دو بخش ارتفاعات مهم برخوردارند که قسمت اصلي و مرتفع آن در شمال شهرستان شاهرود با قلل شاهوار 4000 متري و شاهكوه 3850 متري و قلل چالويي، كاه كشان و يزدگي و در قسمت غربي اين رشته كوه ها قلل نروا3850متري و نرو و قلل قدمگاه، سائو و لعاي جاي دارند كه حد فاصل اين دو قسمت بخصوص در شمال دامغان را رشته كوههاي كم ارتفاع برن مو را پوشش داده است.

ب: رشته فيروز كوه:
رشته كوههاي موسوم به فيروز كوه بصورت نواري عمودي شكل و فشرده از شمال، حد فاصل در شهرستان بابل تا آمل و از جنوب حد فاصل در شهر فيروزكوه و دماوند قرار دارند. دره ای عميق و.رودخانه هراز سراسر جناح غربي اين كوهستان را از البرز مركزي جدا مي سازد و در شرق اين ناحيه نيز رودخانه هاي تالارد، حبله رود به جداسازي اين قسمت از كوهستان عظيم البرز شرقي كمك بسزايي نموده اند.
كوههاي جنوبي فيروز كوه غالباً حالت كوهستان داشته و فاقد درخت می باشند اما هرچه به نواحي شمالي نزديكتر مي شويم پوشش جنگل و درختزار غالب مي گردد. از جمله مهمترين قلل اين منطقه مي بايست از قلل بسيار مشهوری چون دوبرار 4250 متر و زرين كوه 3850 متر و ميشينه مرگ 4050 متر و قلل بوم- امنيه- هلزم- پاشوره- و سواد كوه را نام برد.

ج: البرز مركزي:
این منطقه را می توان فشرده ترين ناحيه كوهستان البرز از حيث كثرت ارتفاعات نامید. اين ناحيه كوهستانی از سمت شرق به رودخانه هراز و از سمت غرب به دره رودخانه كرج و چالوس محدود می گردد.
این منطقه از شمال به شهرستان های آمل تا چالوس در كناره درياي مازندران و از جنوب در حد فاصل شهر كرج تا تهران و دماوند منتهی می گردد.
ناحيه كوهستاني البرز مركزي نيز چون ساير ارتفاعات اين ناحيه از نوار جنگلي در قسمت شمالي و ناحيه كوهستان جنوبي آن تشكيل گرديده داراي قلل مهم و مشهوری است كه از جمله مهمترين آنها مي بايست از:
دماوند 5678 و آزاد كوه 4390 متر و خلنو 4375 متر و قلل فرهنگ- كلون بستك- سي چال- آسان كوه- مهرچال-جانستون- دو خواهرون- دردشت- گرگ- توچال و گل زرد نام برد.

د: البرز غربي:
منطقه كوهستان البرز غربي پس از ناحيه شرقي البرز از وسعت زيادي برخوردار است كه وجود رشته كوههاي تخت سليمان (شامل علم كوه) بر جاذبه هاي آن دو چندان افزوده است. ناحيه كوهستاني البرز غربي نيز از سمت شرق توسط رودخانه هاي كرج-چالوس از البرز مركزي جدا و از سمت غرب به دره رودخانه سفيد رود منتهی می گردد.
شهرستان چالوس در قسمت منتهي اليه شرقي و رشت در حد نهايي غربي آن قرار دارد و از جنوب نيز حدفاصل شهرهاي كرج-قزوين-لوشان و بنصيل مي باشد. از جمله مهمترين شاخصه هاي البرز غربي وجود سه رودخانه عظيم سه هزار - شاهرود و طالقان رود در اين ناحيه مي باشد. همچنين آثار تاريخي و باستانی در این ناحیه وجود دارند.
از جمله قلل مهم اين منطقه نيز مي بايست از علم كوه 4850 متر- تخت سليمان 4650 متر- شاه البرز 4200 متر- كهار 4050 متر و قلل ناز- چالون- سياه كمان- كرماكوه- ماسه چال- هفت خاني- خرسان- سيالان- خشچال و درفك نام برد.

ه: كوههاي گيلان
آخرين بخش از رشته كوه هاي البرز را كوههاي گيلان تشكيل مي دهند. اين كوهها كه بالعكس ساير نواحي البرز از ارتفاع كمي بهره مند مي باشند با حالتي نيمه جنگلي در حدفاصل رودخانه سفيد رود تا آستارا و اردبيل قرار دارند شهرستان رشت در شمال اين ناحيه و دره رودخانه قزل اوزني و سفيد رود و شهرستان آب بر و خلخال در جنوب وجنوب غربي آن ديده مي شوند. اين منطقه نيز داراي قلل مرتفع مهمي چون شاه معلم 3050 متر و سفيد كوه 3350 متر و قلل پشته كوه- بغرو داغ و لاس پشته مي باشد.

[fumed]

رشته کوه عظيم زاگرس سلسله جبال بزرگ و مرتفع و پهناور حدفاصل دشتهاي خوزستان و عراق تا نواحي مركزي ايران را تشكيل مي دهد. اين سلسله كوهها با وسعتي پهناور از جهت شمال غربي به سوي جنوب شرقي با اتصال رشته كوه ها و خط الراس هاي فراوان به وجود آمده اند.
این رشته کوه ها را با توجه وجود 3 منطقه كوهستاني در آن (يعني قلل اشترانكوه و قالي كوه و خط الراس زردكوه بختياري و دنا) مي توان به 3 بخش عمده متمركز تقسيم نمود كه اكثر صعودهاي كوهنوردان در زاگرس در این سه منطقه صورت می گیرد. اين 3 ناحيه كوهستاني كه از شمال به جنوب امتداد يافته اند با نامهاي شمالي و مركزي و جنوبي شناخته می شوند.
بخش شمالي شامل قلل مهمي چون اشترانكوه، قله سن بران 4150 متري، قالي كوه 4110 متري و قلل ديگري چون پريز كوه، اگر و تمندر مي باشد.
بخش مركزي شامل قله مرتفع كلونچي (مرتفعترين قله زردكوه بختياري با ارتفاعي معادل 4221 متر )، قله شاه شهيدان 4150 متر و هفت تنان 4150 متر و قلل ديگري چون شاهان، فردان و گربوش كوه می باشد.
و بالاخره بخش جنوبي كه تا شهر بزرگ شيراز و كمي هم دورتر تا داراب امتداد مي يابد و از جمله مهمترين قلل آن بايد به قاش مستان 4500 متر مورگل 4450 متر، حوض دال 3330 متر و بل اقليد 4150 متر و قلل رنج، سفيد كوه،خاتون، نيل، ريگ و ...اشاره کرد.

[fumed]

شامل نواري طويل و منقطع توسط بيابانها و تاحدودي منفرد می باشد كه فقط بدليل امتداد آن در مركز ايران می توان از آن به عنوان کوه های ممتد مركزي نام برد. اين بخش از کوه ها از شهر تفرش و قله مهم آن نقره كمر آغاز شده و با در بر گرفتن قلل غليق، وليجيا، كرگز، كركس، ميل، مارشنان، شيركوه و تزرجان تا شهر بابك كرمان امتداد مي يابد.

[fumed]

اين كوهها غالباً بصورت پراكنده در اطراف استانهای خراسان رضوی، شمالی و جنوبی قرار دارند و هر يك داراي ويژگيهاي خاص خود مي باشند. از جمله مهمترين قلل اين منطقه مي بايد از خط الراس بزرگ بينالود- شيرباد و زرگران، قلل پراكنده ملكوه، چهل تن، سالوك، آلاداغ و هزار مسجد نام برد.

[Marzieh]

در مورد قله های اطراف تهران چطور میشه اطلاعات دقیق بدست آورد؟
من خیلی اورژانسی در باره قله دو شاخ احتیاج به به اطلاعات دارم ( مسیر دسترسی و ...)

[babak.roohbakhsh]

سلام شما میتونید اطلاعات مورده نیاز تونو از این وبلاگ بدست بیارید
http://aramdelan.blogfa.com/post-4.aspx

[Marzieh]

سلام شما میتونید اطلاعات مورده نیاز تونو از این وبلاگ بدست بیارید http://aramdelan.blogfa.com/post-4.aspx

ممنون . البته بنده درباره دوشاخ دیگری اطلاعات می خواستم که یکی از دوستان با پیغام خصوصی اطلاع رسانی کردند. این هم مختصری از اون دوشاخ مورد نظر: این قله در شمال غربی رشته کوه‌های شهر تهران واقع شده که ارتفاع اون ۳۰۶۰ متر با GPS هست و دسترسی به اون ۴ راه داره: 1- درکه - دره معدن - قله چین کلاغ (2850) - گردنه کارا - قله دو شاخ 2- درکه - دره کارا - گردنه کارا - قله دوشاخ 3- درکه - پناهگاه پلنگ چال - دوآب پلنگ چال - قله دو شاخ (ویژگی این مسیر اینه که شیب خیلی تندی داره ولی از پناهگاه پلنگ‌چال تا قله مسیر خیلی کوتاه هستش و فکر میکنم که بیشتر از 75 دقیقه بیشتر طول نمی کشه) 4- مسیر مستقیم از امامزاده داوود (که از امامزاده داوود به قله بیشتر از 3 ساعت و نیم طول نمی کشه) منبع:http://www.group.varkesh.com/index.p...1389&Itemid=70