كوه هاي ايران

[نسیم سلیمی]

تقديم به تمام كساني كه در راه اعتلاي كوهنوردي ايران به دمي، قلمي، قدمي يا درمي تلاش نمودند.

كوه هاي ايران در در چهار رشته اصلي، 54% از مساحت كشور را پوشانده اند و ايران را به سرزميني كوهستاني با ميانگين ارتفاعي 1200 متر تبديل ساخته اند.
گران كوه دماوند پر فرازترين نقطه ي كشور ايران با 5671 متر و ژرف ترين نقطه(جز نقاط ساحلي كشور) با 56 متر بلندا از سطح دريا در نزديكي شهداد (كوير لوت) قرار دارد.
چهار رشته كوه اصلي ايران عبارتند از:
1. كوه هاي شمالي
2. كوه هاي زاگرس
3. كوه هاي مركزي
4. كوه هاي شرقي

[نسیم سلیمی]

كوه هاي شمالي قوسي عظيم در شمال ايران است و از دامنه هاي كوه آرارات در غرب آغاز و تا كوه هاي آلاداغ در خراسان امتداد دارند.
اين كوه ها حدود 1250 كيلومتر امتداد دارند و از سه بخش تقسيم شده اند:
- كوه هاي آذربايجان
- كوه هاي تالش
- كوه هاي البرز

• كوه هاي اذربايجان:

برخلاف كوه هاي ديگر كه از ماسه سنگ و و سنگ هاي رسي تشكيل يافته اند، كوه هاي آذربايجان منشاء آتشفشاني دارند.رودخانه ي ارس اين كوه ها را از كوه هاي قفقاز جدا ميكند.
كوه هاي آذربايجان در 5گروه جاي ميگيرند:
1. گرو ارسباران
2. گروه سبلان
3. گروه سهند
4. گروه بزقوش
5. گروه ميشو داغ

• كوه هاي تالش:

اين كوه ها، از حاشيه درياي خزر در نزديكي آستارا تا دره ي سفيد رود ادامه دارد.
آق داغ با 3303 متر بلندا پرفرازترين قله رشته كوه هاي تالش و ديگر كوه هاي مهم آن، ماسوله داغ يا شاه معلم(3050) و بغروداغ يا بكروداغ (3197) مي باشند.

• كوه هاي البرز

كوه هاي البرز از آخرين حد خود در دره ي سفيد رود تا گردنه خوش ييلاق ادامه دارد.
البرز از كهن ترين دوران براي ايرانيان شناخته شده است.
در اوستا آمده است : نخستين كوهي كه از زمين برخاست، اي سپنتمان زرتشت، هرئيتي بلند است كه همه ممالك غربي و شرقي را احاطه كرده است . هرئيتي اوستايي در زبان پهلوي به هرابرزئيتي، بعدها به هربرز و امرزه به البرز تبديل شده است.
البرز در دوران سوم زمين شناسي شكل گرفته است.
به دليل مجاورت دامنه هاي شمالي با درياي مازنداران از جنگل هاي انبوه پوشيده شده است و صدها رودخانه در آن جريان دارد.
كوه هاي البرز در 3گروه جاي ميكيرند:
1. البرز غربي
2. البرز مركزي
3. البرز شرقي

[نسیم سلیمی]

همانطور كه در پست قبلي توضيح داده شد، كوه هاي آذربايجان (بخشي از كوه هاي شمالي) از 5 گروه تشكيل شده است. در اين پست توضيحات مختصري در مورد هريك از اين 5 گروه يادداشت ميكنم.

1. گروه ارسباران:
كوه هاي ارسباران با درازاي حدود 200 كيلومتر و امتدا شرقي-غربي از شمال به رودخانه ارس، از شرق به رودخانه قره سو، از جنوب به رودخانه تلخه رود (آجي چاي) و از غرب به رودخانه زنوزچاي و قطورچاي محدود مي شود.
بلندترين قله اين گروه، كيامكي داغ، 3347متر بلندا و در 40كيلومتري شمال شرقي مرند واقع است.

2.گروه سبلان
سومين قله ايران(قله سبلان) پس از دماوند و علم كوه و بلندترين قله آذربايجان با 4811متر بلندا در رشته كوهي شرقي-غربي با امتدادي حدود 115 كيلومتر قرار دارد.
سبلان، يكي از 5كوه اتشفشاني ايران است كه بلندترين درياچه ي آتشفشاني ايران روي كاسه ي آن قرار دارد.
هرم داغ و كسره داغ با بلنداي 4407متر از ديگر كوه هاي مهم گروه سبلان است كه در غرب آن قرار دارد.
در خرداد 1382 سبلان از فرازاي 3600متر به بالا يكي از آثار طبيعي-ملي شمرده شده است.

3.گروه سهند
گروه سهند از كوه هاي مخروطي آتشفشاني تشكيل شده است.
دامنه هاي شرقي آن جزءحوضه هاي آبريز درياي مازندران و دامنه هاي شمالي، غربي و جنوبي آن جزء حوضه ي آبريز درياچه اروميه است.
بلندترين قله گروه سهند، قوچ گلي داغ با بلنداي 3707متر در 43كيلومتري جنوب تبريز قرار دارد.
سهند يكي از 5كوه آتش فشاني ايران است.

4.گروه بزقوش
اين گروه كوه ها امتدادي شرقي-غربي و درازاي حدود 30 كيلومتر دارند.
بلندترين قله آن بزقوش با بلنداي 3302متر در 21 كيلومتري جنوب غربي سراب است.

5. گروه ميشو داغ
اين گروه هم امتدادي شرقي-غربي دارد و در شمال درياچه ي اروميه قرار دارد.
قله علمدار با بلنداي 3125متر بلندترين قله اين گروه مي باشد.

[نسیم سلیمی]

در اين پست و 2پست بعدي به ترتيب به توضيح گروه هاي كوه هاي البرز مي پردازيم.
يادآوري: كوه هاي شمالي از 3بخش تشكيل شده است: كوه هاي آذربايجان(كه خود شامل 5گروه مي باشد) ، كوه هاي تالش ، كوه هاي البرز(كه خود شامل 3گروه ميباشد.)

گروه اول: البرز غربي

كوه هاي البرز غربي از دره ي سفيدرود آغاز و تا دره ي چالوس امتداد دارند.
دو رودخانه ي طالقان و الموت آن را به بخش هاي شمالي،مياني و جنوبي تقسيم مي كنند.

*البرز غربي/بخش جنوبي
كوه هاي بخش جنوبي البرز غربي در جنوب رورخانه ي طالقان قرار گرفته اند.
عمده ترين كوه هاي اين بخش گروه ناز و كهار است:
ناز(4108) ، كهار(4050) ، هفت خواني(3941) ، و كرچان(3710)

*البرز غربي/بخش مياني
بخش مياني كوه هاي البرز غربي، گروه شاه البرز نام دارد كه بلندترين فله آن شاه البرز 4150 متر بلندا دارد.
رودخانه ي طالقان در جنوب و رودخانه ي الموت در شمال ان جريان دارند.

*البرز غربي/بخش شمالي
بخش شمالي البرز غربي توده ي متراكمي است از كوه هاي پرفراز. كه از كوه درفك در غرب آغاز و تا كوه كندوان در شرق امتداد دارد.
بلندترين قله آن گردونكوه(4400) است.
اين رشته كوه از غرب به شرق و به ترتيب عبارت است از:
خشچال يا اوان(4050) - سيالان(4131) - نرگش(3900) - كلوان(4100) - ميش چال(4150) - گردونكوه(4400) - لشكرك بزرگ(4320) - آلانه سر(4000) - ماسه چال(4187) -
زرين كوه(3900).
لازم به ذكر است كه از اين رشته كوه يعني بخش شمالي، سه رشته ي ديگر هم به جهت شمال جدا شده است كه كوه هاي بسياري را در خود جاي داده است،
و براي اينكه مطلب طولاني و خسته كننده نشود از ذكر نام آن ها مي گذريم ولي خوب است كه بدانيد قله علم كوه(دومين قله بلند ايران=4850متر) در اين گروه جاي مي گيرد.

[نسیم سلیمی]

گروه دوم: البرز مركزي

كوه هاي البرز مركزي حد فاصل دو رودخانه ي هراز در مشرق و رودخانه ي چالوس در مغرب است.
بخشاب
دماوند(5671) پرفرازترين كوه ايران، در بخش مركزي قرار دارد.
خط الراس اصلي البرز مركزي از شرق از گردنه ي امامزاده هاشم آغاز و تا غرب به گردنه ي كندوان امتداد دارد: گل زرد(3639) - كوه كبود - فيل زمين(3350) - سرسياه غار - پرسون(3350) - ريزان(3500) - آتش كوه(3730) - مهرچال(3921) - پيرزن كلون(3920) - كاسونك(3650) -
خرسنگ - خاتون بارگاه - جانستون - برج(4300) - خلنو(4375) - پالون گردن(4250) - نرگس(4250) - يخچال(4150) - كمان كوه(4250) - سوتك(3900) - سرخاب - دونا(3850) .

از خط الراس اصلي البرز مركزي چند خط الراس فرعي جدا مي شود. يكي از آن ها از قله پالون گردن آغاز مي شود و تا يال غربي گران كوه دماوند ادامه مي يابد.
اين خط الراس كه به نام شناخته شده ترين كوه اين گروه، چپكرو خوانده مي شود، شامل اين كوه ها است: سينه زا - سودر - سرخك - پاكبود - چپكرو - تخت خرس - كهو - دوخواهران - مخروط سر - سه سنگ و ورارو .

يك خط الراس فرعي ديگر از خط الراس اصلي البرز مركزي در جايي كه كوه برج قرار دارد، جدا مي شود كه از طريق گردنه ورزا به سركچال(4150) و سپس به كلون بسته (4150) مي رسد.
گردنه ديزين در جنوب غربي كلون بسته قرار دارد.

سي چال(3718) و قلعه دختر(3150) روي خط الراسي هستند كه بين قله سركچال و كلون بسته از يك سو و گروه توچال از سوي ديگر ارتباط برقرار مي كند. گردنه ي ديزين بين سي چال و كلون بسته و گردنه آهاربشم بين قلعه دختر و توچال قرار دارند.

خط الراس توچال حدود 50كيلومتر درازا دارد و بين دو جاده ي فشم و چالوس قرار دارد.
قله هايي كه روي خط الراس اصلي قرار دارند از غرب به شرق عبارتند از:
منار(3500) - سياه سنگ(3551) - لوارك(3600) - بازارك(3759) - شاه نشين(3900) - توچال(3933) - پيازچال(3550) - سياه بند(3350) - داراباد(3150) .
قله هايي كه روي خط الراس فرعي جنوبي قرار دارند، عبارتند از:
پهنه سار(3359) - سنگان(3500) - بندعيش(2750) - چين كلاغ(2850) - دوشاخ(3050) - پلنگ چال(3550) - ولنجك3050) و كلك چال(3350) .

[نسیم سلیمی]

كوه هاي بين دره ي هراز و گردنه خوش ييلاق، البرز شرقي ناميده مي شوند.
اين كوه ها عبارتند از:
*زرين كوه:
اين كوه در جنوب درياچه ي تار و شرق شهر دماوند قرار دارد. بلنداي آن 3850 متر است.

*گروه دوبرار:
اين رشته كوه 50 كيلوتر درازا دارد. از دره هراز تا غرب فيروزكوه ادامه دارد و مهم ترين كوه هاي آن از غرب به شرق عبارتند از:
انگمار(4050) ، چنگيزچال(4100) ، دوبرار(4150) ، سوزچال(4100) ، قره داغ(4050) .

*پاشوره:
در شرق دره هراز قرار دارد. بلنداي آن 3925 متر مي باشد.

*اميري:
بلندترين قله منطقه ي اميري، قله ايي با همان نام اميري است با 3832 متر بلندا.

*گروه سوادكوه:
مهم ترين كوه هاي ان انيسه(3701) و بزميچال(3625) هستند.

*ميشينه مرگ:
اين كوه با بلنداي 4022 متر در 22 كيلومتري شمال غربي فيروز كوه قرار دارد.

*نزوا:
اين كوه در شمال سمنان قرار دارد(3782).

*گروه شاهكو:
دامنه هاي شمالي اين كوهستان مشرف به استان گلستان و دامنه هاي جنوبي آن مشرف به دشت كوير مي باشند.
بلندترين كوه آن شاهوار(3945) و كوه هاي مهم ديگر كهكشان(3813) و چالوئي(3750) شمرده مي شوند.

[majid_b]

بسیار عالی

[2236]

با سلام و دورود مطلب بسيار جالب و مفيدي بود جاي بسي تشكر دارد.