پستانداران ايران

[Behzad]

در اين بخش در مورد پستانداران ايران صحبت خواهد شد؛ تاكنون قريب به 220 گونه از اين رده مهره‌داران در ايران عزيز ما ثبت و شناسايی شده.

[Behzad]

پستانداران علف خوار

پستانداران علف خوار شامل دو راسته فردسمان و زوج يا جفت سمان هستند و دستگاه گوارش اين موجودات كارايی بالايی نسبت به گوارش سلولز پيدا كرده و دليل آن به وجود گروهی از باكتری های مفيد و نيز برخی از آغازيان تاژكدار در سيستم گوارشی برمیگردد كه نمونه بارز همزيستی از نوع همياری است.

راسته فردسمان: اسب، الاغ و گورخر نمونه هايی از اعضای اين راسته اند كه بر روی سم خود راه می روند و اين سم، ناخن انگشتان است كه در اين جهت تغيير شكل يافته و سم ها در مقايسه با سم زوج سمان بزرگ تر می باشد. فيل و كرگدن نيز نمونه های ديگری از اين راسته اند. هضم گياه خورده شده بدين شكل است كه مواد موجود ديگر در غذا در مرحله اول و پس از آن سلولز تجزيه می گردد كه اين خود دليل مشاهده غذای هضم نشده در مدفوع جانور است؛ لذا اين راسته گوشت مكروه دارند. در ايران تنها نمونه وحشی موجود در طبيعت، گورخر ايرانی يا به اصطلاح اهل فن اُناگر ( Equus hemionus onager ) است كه شديداً در خطر انقراض قرار دارد و در دو استان سمنان ( كوير مركزی ) و فارس ( منطقه بهرام گور )، يافت می شوند كه مهمترين دلايل نابودی آن ها كه زمانی فلات ايران پراكندگی آن را شامل می شد، تخريب زيستگاه و شكار بيش از حد ( تازه گوشتشم مكروه ولی خوب ... ) می باشد. عكس زير: گورخر ايرانی در منطقه بهرام گور فارس



راسته زوج سمان: اين گروه خود نيز به دو دسته خوك شكلان و نشخواركنندگان تقسيم ميگردد؛ شامل گراز و خوك ( خوك شكلان ) و گوزن، قوچ، پازن و بز، شتر، گاو، گوسفند، آهو و امثال اينها ( نشخواركنندگان )،كه هر دو گروه پستاندارانی هستند كه شكافی سم آنان را به دو قسمت متقارن تقسيم نموده. در نشخواركنندگان معده چهارقسمتی است. چنين موجوداتی نشخواركننده می باشند و ابتدا سلولز موجود در غذا و سپس مواد ديگر هضم می شوند؛ اين گروه از پستانداران گوشتی حلال دارند كه البته اين خود علت كاهش شديد جمعيت آهوان و نيز كل و بز در كشورمان بوده است. در مقابل خوك شكلان به طريق ديگری غذای مصرف شده را هضم می نمايند. عكس زير: گوزن زرد ايرانی

[Behzad]

توضيحی اجمالی پيرامون گربه سانان وحشی ايران

توضيح كلی: تيره يا خانواده گربه سانان كه به Felidae ( فليده ) معروفند، كه هميشه علاقه مندان به حيات وحش از ديدن اونها لذت ميبرند. اوضاع زيستی و جمعيتی اعضای اين فاميل، خانواده يا تيره در ايران زياد جالب نيست و طی دو دهه گذشته توجهات به سمت يوزپلنگ آسيايی، گونه ای كه در آسيا فقط در ايران نسلش از بين نرفته و دليلش هم طبيعت خاص ايرانه كه البته با اين اوصاف يوزپلنگ فقط در ايران و قاره آفريقا زندگی ميكنه و برآورد جمعيتشم حدود 100 تا 120 قلاده هست.اما روزی در ايرانِ ما، اين خانواده 10 گونه را شامل ميشد. شامل:
1. شير ايرانی



2. ببر خزر يا هيركانی



3. پلنگ ايرانی



4. يوزپلنگ آسيايی، زمستان



5. سياه گوش يا لينكس



6. كاراكال



7. گربه جنگلی



8. گربه پالاس



9. گربه شنی



10. گربه وحشی، كمی بزرگ تر از گربه های شهری با رنگی تيره؛


خواهش ميكنم گذرا از اين مطلب عبور نكنيد و خوب متوجهش بشيد؛ چون گربه سانان از مهم ترين جانوران درخطر ايرانن و هر يك هم صلابت خاصی دارن.
اما گفتم روزی 10 گونه بودند مگه حالام همين مقدار نيستن؟
خير. خودتون بهتر از من ميدونيد كه شير ايرانی و ببر خزر كه از پر صلابت ترين گونه های گربه سان جهانند ديگه در كشور ما زندگی نميكنند و به دلايل گونه گونی چون تخريب زيستگاه، شكار بيش از حد، كمبود شكار و ... منقرض شدند. درباره شير كه نژاد ايرانیش در آسيا زندگی ميكرده، فعلاً فقط در هندوستان حدود 400 قلاده به صورت وحشی زندگی ميكنه البته در يك منطقه حفاظت شده. تفاوت شير ايرانی با شيرهای نژاد آفريقا، در چثه كوچك تر شير ايرانی و همچنين دارا بودن يك لايه پوست آويزان شده از سطح زير شكمه كه حدود 100 ساله در ايران منقرض شده و پراكنشش به استان های فارس، خوزستان و شايدم لرستان محدود ميشده به خصوص دشت ارژن فارس كه الآنم يه ذخيره گاه زيست كره و جزو ميراث جهانی يونسكو. اما متأسفانه ببر خزر كه دارای بيشترين خط و خطوط بين گونه های مختلف ببر مثل ببر چينی يا يير سيبری ( آمور ) يا ببر بنگال و ... بوده، ديگه در هيچ كجای اين كره خاكی حتی در باغ وحش های خارج هم يافت نميشه و به كل حدود 60-70 سالیه در كشورمون منقرض شده. همچنين رنگش از بقيه گونه ها سرخ تر و پررنگ تر بوده. بدونيد كه ببر هم مختص آسياست و آفريقا ببر نداره. آخرين زيستگاه اين موجود پرصلابت هم نيزارهای ميانكاله يكی ديگه از 11 ذخيره گاه زيست كره ايران در عصر كنونی بوده. در خاطرات ظل السلطان حاكم قجر اصفهان اومده كه يه صبح تا عصر: "امروز ما 32 ببر شكار نموديم " !!!!!. با اين اعمال قبيه دمار از روزگار حيات وحش ايران همين آقا دراُورد.
اما به غير از اون دوتا، ما 8 گونه در حال حاضر داريم كه از بابت گربه سانان، ايران را از كشورهای پرتنوع گربه سانان محسوب ميكنن.
الآن در كشور ما توجهات بيشتر روی پستانداران بزرگ جثه و پرندگان معطوفه. انجمن يوز پلنگ آسيايی كه اعضاشم دانشجويانی هم رشته بنده هستند، فعال ترين نهاديه كه به صورت مدون و علمی روی پستانداران و به خصوص يوزپلنگ، پلنگ، خرس قهوه ای و ... كار و تحقيق ميكنه www.wildlife.ir
اما از همه اينا كه بگذريم خداييش اين 8 نوع گربه برای آدمی خطرناك و مضرند؟
اشتباه محضه اگر يه اين چنين فكری بكنيم. اينا از مهم ترين موجودات رأس هرم و زنجيره های غذايین كه نابودی و انقراضشون خيلی ميتونه خطرناك باشه. در مورد خطرشونم بايد بگم فقط پلنگه كه شايد ما ازش ميترسيم ولی اين طور نيست؛ به غير از پلنگ كه اون 7 تا رو بايد بهشون بگيم گربه های ملوسی. پلنگ هم اولاً شب شكاره و ثانياً گزارش حمله به آدم در ايران تا جايی كه من ميدونم نداشته. و اصلاً در مقايسه با گرگ خطرناك نيست. خلاصه من 10/1 هم از گربه سانان سرزمين پاكمون نگفتم. اگر سؤالی هست در خدمتم. **==

[Hamed Ehsani]

سلام عزیز،منم دو تا عکس دارم که تو یکی از شکارام گرفتم.گفتم شما هم ببینین بد نیست

[Behzad]

آقای احسانی خيلی دو عكس فوق العاده ايه. اين جونده ای به نام پايكا يا خرگوش موشه كه در نيمه شمالی ايران در استان هايی مثل تهران، خراسان، سمنان، اصفهان،كردستان، آذربايجان، اردبيل و در موردی كرمان كه در جنوب شرقی تقريباً واقع شده در ارتفاعات پايين تا بعضاً بيش از 3000 متر يافت ميشه. بهش ميگن خرگوش موش، چون هم به يه موش بزرگ شبيه و هم به يه خرگوش. گياه خواره و بيشتر برگ ميخوره. با اين كه بيشتر در مناطق كوهستانی و سرد زندگی ميكنه، خواب زمستونی نداره و برخلاف بيشتر جوندگان، اين گونه روزفعاله. آفرين به شما اما چرا شكار؟ از يه طبيعت نورد حرفه ای بعيده!!!! :(

[Behzad]

يه بار يه گروهی بوديم كه با هم جمع شده بوديم، من به ذهنم رسيد از دخترا و پسرا سؤال كنم كه دوست داشتيد چه حيوونی می بوديد؟ " اكثر مردا يا گفتن شير يا عقاب " و " اكثر خانمها دوست داشتن يا كبوتر يا مرغ عشق يا گربه بودن و فقط يكيشون گفت دوست داشتم عقاب بودم ". اين خودش يه روان شناسی جالبه. حالا اينو گفتم چون اين مطلب بيشتر آقايون رو حال مياره: بزرگ ترين پرندگان شكاری ايران.
ديگه اين جا لازم ميبينم يه توضيحات اجمالی راجع به مطلبی حول زيست جغرافيای ايران بگم و اون اينه كه در اين دانش زيست جغرافيا، دنيا را به عوالم مختلف تقسيم ميكنند: قاره اروپا و آسيا ميشه پاله آركتيك؛ شبه قاره هند و تايلند و اون دور و بر رو ميگن آرينتال ( چشم بادومی ) و البته اخيراً ميگن ايندومالای. قاره آفريقا و شبه قاره عربستان ميشه افريكن يا اتيوپين؛ استراليا ميشه استرالين؛ آمريكای شمالی و قسمت های شمالی اوراسيا هلاركتيك؛ آمريكای جنوبی نئاركتيك. قطب شمال و جنوب به ترتيب آركتيك و آنتركتيك. خوب حالا باز اينا يه زير شاخه هايی داره كه ما كاری باهاش نداريم مگر در يكی دو مورد. حالا اين عالم ها هركدوم شرايط زيستی خاصی دارن كه متعاقب اون، گياهان و جانوران خاص اين عوالم در اونها پيدا ميشه. مثلاً كروكوديل مردابی و خرس سياه كه در سيستانه، ارينتاله؛ يا راكون و خرس قهوه ای هُلاركتيكه؛ قرقاول و گوركن پاله آركتيكه. شرق و جنوب شرق بيشتر ارينتاله، غرب، شمال غرب و مركز پاله آركتيك، شمال هلاركتيك، جنوب و جنوب غربی افريكن. البته در همه مناطق يه تأثير يه عالم تنها نيست مثلاً سيستان آميخته ای از افريكن و ارينتاله. يا اردبيل پاله آركتيك و هلاركتيكه.
اما ايران ما موقعيت خيلی جالب و استثنايی داره و فقط اونهايی كه به اين مطلب واقف هستند، ميدونند كه ايران از بايت تنوع زيستی فوق العاده هست كه اين امر بی دليل نيست؛ معروفه كه پروفسور فيروز ميگه " ايران همانند چهارراهی بين چهار عالم قرار گرفته "، كاملاً هم درست و زيبا ميگه. ايران موقعيتی داره كه چهار عالم پاله آركتيك، افريكن، ارينتال وتا حدودی هلاركتيك اين سرزمين رو دربرميگيرن و لذا ما گونه هايی مختلف چه گياهی و چه جانوری متعلق به اين مناطق رو در كشورمون داريم و به اصطلاح حيات وحش ايران ميكسيه از حيات وحش اين 4 عالم. اما عربستان، عراق، افغانستان، پاكستان، تركيه و آذربايجان هيچ كدومشون اين طوری نيستن و فقط تحت تأثير يك يا دو عالم هستن و اين همه تبليغ حيات وحششونو ميكنن؛ اونوقت ما با اين همه غنا شامل 525 گونه پرنده، 215 گونه پستاندار، حدود 180 گونه ماهی آب شيرين، 570 گونه ماهی آب شور، 205 خزنده و 21 دوزيست، تازه بيشتر از بينشون ميبريم و اهميتی بهشون نميديم؛ اين آمارا هم يه بار برادر مقداد گفت از كجا اينا رو ميگی گفتم من از خودم درنميارم ديگه چيزيه كه هست همه كارشناسام يكم بالا پايين تر، قبولش دارن. حيفه من اين همه تو سروكلم ميزنم بی دليل نيست. اصولاً علت اين كه حيات وحش ايران به چشم نمياد و مثلاً شما ميريد خلخال يا ابر و چيزی نميبينيد، چندين دليل عمده و كلی داره: يك اين كه درسته اين مناطق پوشش گياهی خوبی دارن اما اگر از اين بابت مستعد بودن جزو مناطق تحت پوشش محيط زيست قرار ميگرفتن؛ دو زيستگاه های ايران در چندين دهه اخير به شدت مورد تخريب و دگرگونی قرار گرفته نمونه بارزش تالاب انزلی يا روندی كه درياچه اروميه فعلاً واردش شده؛ سه ديدن حيات وحش شرايطی داره كه مثلاً شانسه، استتاره، صبر، دونستن اين كه كجاها بريم، چه وقت بريم و ... . در پست بعدی به خاطر اين كه خيلی زياد حرف زدم، در مورد پرندگان شكاری بزرگ ايران خواهم گفت انشالا چون تكليف عكس مشخص نيست.

[Behzad]

به نام خدا

خارپشت ها يا جوجه تيغی های ايران:

مختصری ار خارپشت ها:

در ايران تاكنون 4 گونه خارپشت شناسايی و ديده شده كه من ميگم محتمله در شمالی ترين نواحی اردبيل يك گونه ديگه به نام خارپشت رومانيايی يا سينه سفيد شمالی وجود داشته باشه كه البته نياز به مطالعه و گشت بيشتر داره. باز اين 4 گونه ممكنه كه نژادهايی در ايران در مناطق مختلف داشته باشه كه باز در موردش تحقيقاتی صورت نگرفته چون اين برنامه ها بر پايه ژنتيك سلولی و مولكوليه. خارپشت ها مثل ساير پستانداران غدد شيری دارن و در مناطق سردسير دارای خواب زمستانی هستن كه اشاره كردم بعضاً اين خواب رو در غارهايی كه در ارتفاعات بالا نيستن ممكنه بگذرونن يا در حفرات داخل زمين. شب فعالن و در طول روز در زير بوته ها و گياهان، صخره ها يا سوراخ های درون زمين مخفی ميشن و در مناطق مختلف جنگلی تا بيابانی رژيم غذايی متفاوتی از حشرات تا حلزون ها، قورباغه ها و وزغ ها، مارها، تخم پرندگان، لاشه ساير حيوانات، قارچ، ريشه گياهان، توت، هندوانه و اين جور چيزاست. سرعتشون در حال دودين به 7-8 كيلومتر در ساعت ميرسه و از جاهای مختلف ميتونن عبور بكنن. برای حفاظت از خودشون 2 تدبير مهم دارن: 1. خارها كه در واقع موهای تغيير شكل يافته هستن مثل تشی و اين كه هر خارپشت 5 تا 7 هزار خار بر سطح پشتی بدنش داره و 2. خاصيت رولينگ كه باشه لوله كردن و در واقع جمع كردن بدن كه البته ممكن در موقيت تنش زا و بيماری اين خاصيت رو از دست بدن. در نواحی مختلف صيادهای متفاوتی دارن؛ مثلاً در جنگل ها بيشتر پرندگان شكارگر شب شكار و بالأخص جغدهاست اما در قسمت های خشك و بيابانی بيشتر روباه، گرگ و خدنگ دشمن اصليشونه. در ضمن اون گونه هايی كه در نواحی جنگلیين جثه بزرگ تری دارن تا گونه های ديگه چون بديهيه كه شرايط زيستی در اون محيط بهتره. خارپشت ها فقط در سه قاره آسيا، اروپا و افريقا پيدا ميشن و فقط 15 گونه در اين سه قاره دارن. Anobanini.net

از تهديداتی كه بقاشونو در خطر قرار ميده تصادفات جاده ايه و آلودگی حشراتی كه با سم های شيميايی ساخته شده به دست انسان، مورد تغذيه قرار ميگيرن و مرگ ناشی از مسموميت پيدا ميكنن يا در اثر تلف شدن مستقيم به واسطه سموم دفع آفات نباتی. در خيلی از فرهنگ های افريقايی و آسيايی مردم گوشتش را معجزه آسا و با خواص طبی ميشمرن و ازش تغذيه ميكنن البته بيماريای مشترك با انسان هم دارن پس برای خوردن پرورشی باشن بهتره. البته مثل تشی كه در ايران ما هم پرورش ميدن و از گوشتش برای درمان جانبازان شيميايی استفاده ميكنن. نوشته بهزاد زادهوش، دانشجوی محيط زيست Anobanini.net

خارپشت برنت Brandt's Hedgehog: در مناطق مركزی تا بلوچستان، گونه ای بيابان زی



خارپشت گوش بلند Long-eared Hedgehog: در تهران، سيستان، مازندران و خوزستان ديده شده، گونه ای كوچك جثه



خارپشت بيابانی Desert Hedgehog: ديده شده در كرمان، هرمزگان و جزيره تنب، گونه ای افريكن



خارپشت اروپايی European Hedgehog: در شمال غربی از تهران تا دو آذربايجان، اردبيل، گيلان، مازندران و كردستان.


نوشته بهزاد زادهوش، Anobanini.net

[Behzad]

به نام خدا

گوزن های ايران:

در دنيا 26-27 گونه گوزن زندگی ميكنه كه در ايران ما 3 گونه قابل مشاهدست، و متأسفانه در اثر 3 عامل مهم تخريب زيستگاه، افزايش جمعيت انسانی و شكار بی رويه و غيرمجاز، واقعاً در ايران شرايط مناسبی ندارن. گوزن، حيوانيست كه در زيستگاه های جنگلی و نيمه جنگلی با مرز مرتع و استپی قادر به ادامه حياته برخلاف پازن، قوچ و آهو كه به ترتيب در زيستگاه های صخره ای- كوهستانی، تپه ماهوری- كوهپايه ای و دشتی قابل مشاهدن؛ گوزن، پستانداری زوج سم و نشخواركنندست پس معده چهار قسمتی داره. شاخ كه در نرها ديده ميشه، از استخوان جمجمه رشد ميكنه و هر سال هم شاخ ميفته و شاخ جديدی شروع به رشد ميكنه كه در مدت رشد، پوست مخملی شكلی روی اونها پوشيده شده كه نقش تغذيه و تكامل شاخ ها رو به عهده داره (به عكس شوكا دقت كنيد). بعد از تكميل رشد شاخ ها، اين لايه مخملی خشك ميشه و حيوان با ماليدن شاخ ها به تنه و شاخه ی درختان، اون لايه رو جدا ميكنه. از علوفه، برگ ها، بوته ها و درختچه ها، سرشاخه ها، ميوه ها و بعضاً قارچ های جنگلی تغذيه ميكنن. در حال حاضر مرال و شوکا بيشتر در ارتفاعات جنگلی هشت شهرستان گيلان شامل: تالش، فومن، رودبار، شفت، رودسر، سياهکل، لنگرود و ماسال زيست ميكنن. جدا از شکار به کمک سلاح های جديد، کاهش و نابودی جنگل ها و پوشش گياهی که همين کاهش و نابودی زيستگاه های اين حيوانات رو به دنبال داره و توسعه مناطق روستايی و شهری به اضافه آلودگی ها، همگی عمده دلايلی هستن كه بقای حيات در اين مناطق رو به خطر ميندازن و ناپديد شدن كل حيات وحش رو به دنبال دارن.

گوزن كوچك يا مينياتوری يا شوكا (Roe Deer):

يكی از كوچك ترين و ظريف ترين انواع گوزن ها در دنياست و گونه ای پاله آركتيك به حساب مياد كه به جنگل های معتدله اروپايی متعلقه. پاهای باريك و بلند و دم تقزيباً قابل مشاهدست. در ايران تنها در جنگل های هيركانی و به خصوص دو آذربايجان، مازندران و گيلان؛ البته در جنگل ها و مزارع نزديك به اونها در شمال اردبيل، كردستان و كرمانشاه هم ديده شده. مثلاً جنگل های اورامانات. بدون پيوندهای اجتماعی وزن نر بالغ يك شوكا، 20 تا 35 كلوگرمه. شاخ ها در شوكا معمولاً 3 و 4 شاخك داره و حداكثر طول 30 سانت. شاخ اندازی شوكا اواخر پاييزه و شاخ های جديد تا بهار سال آينده به حداكثر رشد ميرسن. اصولاً جنگل های انبوه و جوان، بهترين مكان برای يك شوكای جوانه. پلنگ، گرگ، شغال و گربه جنگلی دشمنان موفقی برای اين گونه به شمار ميرن. طول عمر: حدود 15 سال. در زمستان موها بلندتر و تيره ‌تر ميشه و رنگ بدن قهوه ‌ای مايل به خاکستری. ميزان فعاليت شوکا در تغذيه به ميزان تاريکي و روشنايي بستگی داره، اينها در شبهای تاريک يعنی وقتی ماه کامل نيست، بيشتر وقتشون رو به چريدن و سرشاخه خواری مي پردازن؛در حاليکه در شب های مهتابی و روشن، اکثر اوقات رو صرف رفت و آمد و پرسه‌ زدن ميکنن. در اغلب مواقع سال اوج فعاليت اين گوزن اوايل طلوع و غروب آفتابه. زمستان ها بيشتر فعاليت رو روزهنگام دارن؛ که دليلش به گرمترين ساعات روز در اين فصل برميگرده؛ تغذيه در اين فصل بيشتر در مناطق باز انجام ميشه. ديده شده در بهمن، اسفند و فروردين تغذيه نرهای بزرگسال به طور چشمگير افزايش پيدا ميكنه و اين همون زمانيه که شاخ ها در حال رشد هستن. شوکا در مناطق تحت مديريت سازمان محيط زيست و برخی نقاط جنگلی درشمال و غرب ايران مثل: پارک ملی گلستان، منطقه حفاظت شده جهان نما، منطقه شکار ممنوع چلچلی زيستگاه های جنگلی علی‌ آباد کتول، کرد کوی، گنبدو مينودشت، منطقه حفاظت شده البرز مرکزی، پناهگاه حيات وحش دودانگه، چهاردانگه، مناطق جنگلی منطقه دوهزار تنکابن، آبريزهای شمالی البرز در ناحيه شرق نوشهر، چالوس، جنگل های يخکش بهشهر و نقاط بكر و انبوه جنگل های اسالم-خلخال. بدانيد كه شوکا قلمرو طلبه. نوشته بهزاد زادهوش Anobanini.net





مُرال يا مارال يا گوزن قرمز (Red Deer):

سومين گوزن بزرگ دنيا بعد از موس و كاريبوی آلاسكا، كانادا و روسيه هست. عنصری پاله آركتيك و نيمه سردسيريه، با حداكثر وزن 260 كيلو در ايران و 130 سانت طول شاخ ها كه همين شاخ ممكنه 12-13 كيلو وزنش باشه. شاخ مارال آخر زمستان ميفته و شاخ های جديد بلافاصله شروع به رشد ميكنه تا آخر تابستان و هر سال يك شاخك جانبی به شاخ اصلی اضافه ميشه كه نشان دهنده سن حيوانه. مارال در جنگل های انبوه سه استان گيلان، مازندران و گلستان، ارسباران و در بعضی محدوده های حصار كشی شده مثل لوندويل. دشمن اصلی: آدم، پلنگ و خرس. ميانگين طول عمر: 15 تا 20 سال در شرايط طبيعی و استاندارد. مهم ترین زیستگاه مارال در ایران، پارک ملی گلستان، منطقه حفاظت شده البرز مرکزی، دودانگه و جهان نماست. بهزاد زادهوش





گوزن زرد ايرانی يا بين النهرينی ( Persian Fallow Deer ):

گونه ای كه تنها بومی ايرانه و در خطر؛ كه خوشبختانه با تدابير كارشناسان قديمی، احيای كامل نسل با موفقيت همراه بود و در اين مورد يكی از افتخارات ايران با مرگ دكتر هرمز اسدی در همين راه. حدود 50 سال پيش، وقتی كه همه متخصصين اون زمان فكر ميكردن اين حيوان از بين رفته، در جنگل های حاشيه دز و كرخه دوباره كشف شد. چند سال بعد 8 رأس از اينها رو زنده گيری كردن، 2 تا به آلمان فروختن، 2 تا به اسراييل و بقيه هم به دشت ناز مازندران منتقل شد برای احيای نسل؛ همه اون زمان فكر ميكردن كه اين گونه نابود ميشه؛ ولی نجات پيدا كرد و رو به تكثير گذاشت. باز بعد از اون و با افزايش جمعيتش در دشت ناز، يه تعدادی به جزير اشك درياچه اروميه و بيشه های خوزستان بردن و تا اون موقع، كاملاً در اين مناطق احيا شدن؛ همين 2-3 سال قبل دوباره زنده گيری و به زيستگاه اصلی خودشون در دز منتقل شدن. رنگ زرد آجری با خال های سفيد روی بدن و شاخ های كوتاه در نر، مشخصه يكتا در اين گونست. البته يك گونه هم جنس با گوزن زرد ايرانی كه شباهت زيادی بهش داره، و با نام گوزن زرد اروپايی معروفه، جثه كوچك تر اما شاخ های بلند تر و پهن تری داره كه در جنگل های اوراسيايی ديده ميشه. اخيراً هم تصميم بر اونه كه تعدادی در محدوده فنس كشی شده در پارك ملی خجير تهران رها بشه كه اقدامی بس بی خردانست. حداكثر وزن يك نر بالغ حدوداً 130 كيلو ميشه. گرگ و گربه جنگلی به خصوص مهم ترين دشمنان طبيعی در حوزه دز و كرخه هستن. معمولاً شب گرد و به صورت اجتماعی زندگی می کنن. يه مشخصه جالب ديگه، وجود برآمدگی در قسمت جلوی گردنه كه در طول فصل جفت یابی بیشتر قابل دیدنه و مشخص تر. زمان شاخ اندازی هم مثل گوزن قرمزه؛ شاخ ها به سمت عقب رشد ميکنن و بلندیشون هم بعضاً به 70 سانت میرسه. طول عمر: حداكثر عمر گوزن زرد 16 سال تخمین زده شده ولی به طور متوسط حدود 8 تا 10 سال زندگی میكنه. نوشته بهزاد زادهوش، دانشجوی محيط زيست Anobanini.net

/
بهزاد زادهوش، Anobanini.net

[Behzad]

به نام خدای مهربان

آهوان ايران ( Iranian Gazelles )

در مورد آهوان ايران، پيچيدگی ها و رازهای علمی زيادی وجود داره كه هم من بلد نيستم و هم خيلی تخصصی ميشه؛ بررسی های ريخت شناسی و ژنتيكی باعث شده تا 7 زيرگونه يا نژاد از 3 گونه آهوی موجود در ايران، مورد شناسايی قرار بگيره. بعد از انقلاب، آهوان ايران به دليل شكار غير مجاز و بيش از حد و همچنين تخريب زيستگاه، به شدت كاهش پيدا كردن.

آهو يا غزال، يك جانور زوج سم نشخواركنندست كه در ايران ما 3 نوع از اون ديده ميشه و واقعاً از اين بابت بايد به خودمون افتخار كنيم.آهو از مهم ترين پستانداران ساكن دشت ‌ها، مناطق استپی و بيابانيه كه تپه ماهورهای كوتاه و درمنه‌ زارهای واقع در دشت‌های مسطح مناطق نيمه خشك و بيابانی با پوشش گياهی كافی رو ترجيح ميده. پاييز فصل جفت گيری غزال های ايرانه و دوره ی بارداری حدود 170 روز. آهوی نر قلمرو طلبه و محدوده خودشو با شاخ زدن به درخت مشخص ميكنه. وزن آهو بين 15 تا 45 كيلو متغيره. آهوان در محيط طبيعی خودشون، به شدت از انسان ها فراری هستن. غالباً گروهی زندگی ميكنن. بچه ها در بهار متولد ميشن و 2-3 روز در مكانی توسط مادر مخفی ميشن كه در اين حالت، مادر روزی 2-3 مرتبه برای شير دادن به سراغشون ميره. نوزاد تا 3-4 ماه شيرخوارگی ميكنه. يك آهو به طور متوسط تا 12 سال عمر ميكنه و شكارچيانی مثل يوزپلنگ، گرگ، كاراكال، انسان و گاهی پرندگان شكارگر، از دشمنان اصلی اونها به شمار ميان. تعداد غزال های يك گله در محيط مساعد، ممكن تا 300 رأس هم برسه. آهوان صبح تا عصر فعاليت ميكنن و بقيه روز هم به نشخوار كردن ميپردازن.

آهوی ايرانی ( Gazella subgutturosa ): آهوی ايرانی در فلات ايران و آسيای مركزی از شبه جزیره عربستان، و در خاورمیانه تا مغولستان، پاکستان و چین پراکندگی داره كه اصولاً در مناطق به اصطلاح خوش علف ديده ميشه و رنگ تيره تر با جثه ای بزرگ تر نسبت به آهوی عربی. آهوی نر شاخ داره ولی ماده شاخ نداره؛ طول شاخ يك نر مسن، ميگن به 45 سانت هم ميرسه. پاهای كشيده و فيزيك بدن در اين جانور، طوری تكامل پيدا كرده كه اون رو از شكارچيان قوی و تيزرو مثل سگ سانان و گربه سانان مصون نگه داشته و در حين فرار و حفظ جان، سرعتشون به 70 كيلومتر در ساعت ميرسه. يك نر 40-45 كيلو رشد ميكنه. شاخ آهو برخلاف جبير كه شاخی صاف و رو به جلو داره، پيچ خورده و چنگ ماننده. بيشترين جمعيت آهوی ايرانی در مناطقی چون: پناهگاه حيات ‌وحش موته (اصفهان)، پارك ملی گلستان، پارك ملی بمو در شيراز، كالمند يزد و جزيره خارك ديده ميشه.زير گلو بالأخص در نرها برآمدگی گواتر مانند يا چيزی كه ما آدما بهش ميگيم سيب گلو ( غده تيروييد )، ديده ميشه. در تابستان آهوی ایرانی بدن روشن ‌تر و براق ‌تری داره و به رنگ نخودی تا خاکی دیده ميشه.





آهوی هندی يا جبير يا چينكارا يا بزآهو ( Gazella bennettii ): چينكارا رو ميشه در جنوب آسيا و درواقع در4 كشور هند، بنگلادش، پاكستان و ايران ديد. ظريف تر، كوچك تر با رنگی روشن تر نسبت به آهوی ايرانی، نر و ماده هر دو شاخ دارن؛ امتداد دو شاخ تا حدی با هم موازی و نوك شاخ‌ ها كمی به ‌طرف داخل متمايل شده‌؛ اين شاخ در نرها از نيم رخ، اول انحنای كمی به عقب و بعد به جلو داره؛ اما شاخ ماده كاملاً صافه. در ضمن قطر شاخ ماده نصف قطر شاخ يك نره. درعلفزارها تا مناطق خشك و با پوشش گياهی كم ديده ميشن و از اين نظر نسبت به آهوی ايرانی برتری داره. وزن جبيرها 15-25 كيلو ميرسه. جبير در ايران، اصلی ترين غذای يوزپلنگ و يوز اون رو شكار ميكنه تا تنها از جگرش تغذيه بكنه. جبير تابستان ها، پوستی صاف، براق و متمايل به سرخ پيدا ميكنه. در دو طرف صورت، نوارهايی به رنگ قهوه ای تيره از چشم تا پوزه كه با نواری سفيد رنگ مرزبندی ميشه، وجود داره. حداكثر طول شاخ ها تا 40 سانت در نرها ديده ميشه. نسبت به كم آبی و خشكی شديد مقاومه و تنها آب بدنش رو از علوفه و گياهانی مثل گون تأمين ميكنه. اين گونه اصولاً تك زيه ولی خب بعضاً به صورت گروه های چند رأسی ( تا 4 رأس ) هم ديده ميشن. جالب بدونيد كه خيلی از متخصصين، مهم ترين عامل انقراض يوز آسيايی در هند و پاكستان رو كاهش شديد جمعيت چينكارا ميدونن. در ايران، در رنج پراكنششون كه مناطق خشك مركزی، خراسان، جنوب و جنوب شرقی كشور و جزيره هرمز رو شامل ميشه، به شدت محافظت ميشن. به طور مشخص در مكران، سيستان، كوير مركزی و لوت، از منطقه حفاظت شده توران تا پارك ملی كوير، اصفهان، كرمان، لارستان و ساير نقاط جنوبی ايران زندگی ميكنه.





آهوی كوهی دره شوری ( Gazella gazelle dareshurii ): آهوی کوهی، سومین گونه آهوی ايرانه که در عربستان، عمان، فلسطین و جنوب لبنان پراکندگی داره و فقط یک جمعیت ازش در جزیره فارور در استان هرمزگان زندگی میکنه. درباره منشاء این جمعیت نظرات متفاوته اما احتمال داده ميشه که آهوان جزیره فارور در گذشته از یکی از کشورهای عربی حاشیه خلیج‌ فارس به این جزیره منتقل شده؛ اين گونه در ايران با نژاد دره شوری، تنها در جزيره فارور بزرگ ديده ميشه و چون تنها در همين نقطه ايران وجود داره، در فهرست سرخ اتحاديه حفاظت از طبيعت، در رتبه CR ( در آستانه انقراض ) قرار ميگيره. اين گونه برای اولين بار توسط مهندس دره شوری كشف شد و بنابراين به افتخار ايشون، اين آهوی كوهی به نژاد دره شوری شهرت پيدا كرد. رنگ بدن قهوه‌ ای خاكستری با يك ناحيه مشخص روشن و نوارهای تيره پهلويی هست كه روی بينی در بيشتر موارد مشخصه. شاخ در هر دو جنس ديده ميشه. شاخ نرها ظريف و چنگی شكل ولی نه به شكل شاخ آهوی ايرانی، بلكه شاخ‌ ها به ‌تدريج از هم دور ميشه و فقط انتهای اونها به سمت داخل و جلو خم شده.

[Behzad]

آرمین یه خبر جالب گذاشته بود به این آدرس http://www.anobanini.net/forum/showt...21#post20621، که بد ندیدم مختصر توضیحی راجع به این خانواده از پستانداران بدم. dormouse یا سنجابک، از پستانداران بسیار زیبا و آروم حدفاصل سنجاب ها و موش ها با دم پشمالو و پر مو که در ایران 4 گونه ازش پیدا میشه و بیشتر هم در مناطق پر درخت و جنگلی معتدل و خنک اوراسیا و شمال افریقا یافت میشن؛ مثل شمال و همچنین جنگل های کوهستانی بلوط زاگرس. جالبه بدونید که دو گونه از این موجودات یعنی سنجابک دم موشی و سنجابک دم موشی ایرانی، در دنیا فقط بومی ایرانه و هیچ تحقیق و بررسی پیرامونشون انجام نشده چون هم هر دو کمیابن و هم شب فعال و با خواب زمستانی طولانی مدت. سنجابک دم موشی ایرانی در جنگل های غرب ایران و سنجابک دم موشی در جنگل های مرزی ایران و ترکمنستان در حوزه گلستان و خراسان شمالی دیده میشن.

اولی اشگول یا سنجابک تپلی در جنگل های مازندران و گیلان و دومی سنجابک جنگلی در جنگل های هیرکانی یا خزری و جنگل های زاگرسی