گردشگري معدني Mine Tourism

[AidinSniper]

سلام
با اجازه مسئولين سايت و دوستان با تجربه تر، اگر رخصتي باشه دوست دارم تجربيات و اطلاعاتي كه درزمينه گردشگري معدني (Mine Tourism) تا اين لحظه كسب كردم در اختيار قرار بدم.
هر سوالي هم داشته باشيد تا جاييكه بتونم با كمال ميل پاسخ ميدم.
در ابتدا فكر مي كنم بد نباشه يه توضيحات مقدماتي تقديم كنم.
اين حقير آيدين زينال زاده، داراي مدرك كارشناسي مهندسي معدن با گرايش اكتشاف هستم. از 12 بهمن 82 تا 16 بهمن 87 كارشناس پايگاه ملي داده هاي علوم زمين كشور (You can see links before reply (You can see links before reply)) بودم كه يكي از پروژه هايي كه فعاليت داشتم، ژئوتوريسم بود. از 16 بهمن 87 تا امروز كارشناس دفتر امور اكتشاف وزارت صنعت، معدن و تجارت هستم. بيش از دو ساله كه طرح گردشگري معدني رو دارم در اين وزارت اجرا مي كنم كه البته هنوز به اجرا نرسيدم و چون نياز بود كه يه مقدار افكار رو در اين معاونت بسمت اينطور فعاليت ها و فعاليت هاي فرهنگي و رسانه اي آشنا كنم كمي طول كشيده. در ابتدا يه كار مطالعاتي انجام دادم كه منجر به ارائه يه گزارش اوليه با عنوان گردشگري معدني و موضوع تعريف و شناخت گردشگري معدني بوده كه هنوز هيچ جا ارائه و انتشار پيدا نكرده كه خيلي دوست دارم مطالبش رو به مرور زمان همينجا انتشار بدم. به اين اميد كه مورد استفاده عزيزان قرار بگيره.
هدف اينه كه معادن متروكه رو تبديل كنيم به سايت گردشگري و امكان بازديد گردشگر از معادن فعال رو فراهم كنيم.
ضمنا خيلي خوشحال ميشم اگر بحث بصورت مشاركتي پيش بره و از تجربيات و اطلاعات دوستان استفاده كنم.
موفق و مويد باشيد

[Dr Ernesto]

سلام
با اجازه مسئولين سايت و دوستان با تجربه تر، اگر رخصتي باشه دوست دارم تجربيات و اطلاعاتي كه درزمينه گردشگري معدني (Mine Tourism) تا اين لحظه كسب كردم در اختيار قرار بدم.
هر سوالي هم داشته باشيد تا جاييكه بتونم با كمال ميل پاسخ ميدم.
در ابتدا فكر مي كنم بد نباشه يه توضيحات مقدماتي تقديم كنم.
اين حقير آيدين زينال زاده، داراي مدرك كارشناسي مهندسي معدن با گرايش اكتشاف هستم. از 12 بهمن 82 تا 16 بهمن 87 كارشناس پايگاه ملي داده هاي علوم زمين كشور (You can see links before reply (You can see links before reply)) بودم كه يكي از پروژه هايي كه فعاليت داشتم، ژئوتوريسم بود. از 16 بهمن 87 تا امروز كارشناس دفتر امور اكتشاف وزارت صنعت، معدن و تجارت هستم. بيش از دو ساله كه طرح گردشگري معدني رو دارم در اين وزارت اجرا مي كنم كه البته هنوز به اجرا نرسيدم و چون نياز بود كه يه مقدار افكار رو در اين معاونت بسمت اينطور فعاليت ها و فعاليت هاي فرهنگي و رسانه اي آشنا كنم كمي طول كشيده. در ابتدا يه كار مطالعاتي انجام دادم كه منجر به ارائه يه گزارش اوليه با عنوان گردشگري معدني و موضوع تعريف و شناخت گردشگري معدني بوده كه هنوز هيچ جا ارائه و انتشار پيدا نكرده كه خيلي دوست دارم مطالبش رو به مرور زمان همينجا انتشار بدم. به اين اميد كه مورد استفاده عزيزان قرار بگيره.
هدف اينه كه معادن متروكه رو تبديل كنيم به سايت گردشگري و امكان بازديد گردشگر از معادن فعال رو فراهم كنيم.
ضمنا خيلي خوشحال ميشم اگر بحث بصورت مشاركتي پيش بره و از تجربيات و اطلاعات دوستان استفاده كنم.
موفق و مويد باشيد

جناب مهندس، ارادت دارم قربان. خيلي هوشحالم از حضورتون
و خوشحالتر از اينكه ميتونم از اطلاعات و دانش شما استفاده كنيم.
تو برنامه هاي ژئوتوريسمي آنوبانيني، تورهايي برگزار شده كه گردشگري معدني جزئي از اون بوده است.

بازديد از معدن سولفات سديم You can see links before reply 9%85%DB%8C-%D8%AA%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%A8-%D9%88-%DA%A9%D9%88%DB%8C%D8%B1-%D9%85%DB%8C%D9%82%D8%A7%D9%86-%28%D8%AA%D9%88%D8%B1-%DA%A9%D9%88%DB%8C%D8%B1-%D9%85%DB%8C%D9%82%D8%A7%D9%86%29-%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%85%D8%A7%D9%87-1391

بازديد از معدن لوماشل You can see links before reply A%D8%B3%D9%85%D9%8A-%D8%AA%D8%B1%D9%83%D9%85%D9%86-%D8%B5%D8%AD%D8%B1%D8%A7-18-%D8%AA%D8%A7-20-%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D9%8A%D8%A8%D9%87%D8%B4%D8%AA-1392

بازديد از معدن پوكه معدني You can see links before reply 9%85%DB%8C-%D8%AC%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D9%87%D8%B1%D8%A7%D8%B2-%D8%AC%D9%85%D8%B9%D9%87-25-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AF-%D9%85%D8%A7%D9%87-1392

بازديد از معدن تراورتن You can see links before reply 9%85%D9%8A-%DA%86%D8%B4%D9%85%D9%87-%D9%87%D8%A7%D9%8A-%D8%A8%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%A8-%D8%B3%D9%88%D8%B1%D8%AA-%D9%88-%D8%BA%D8%A7%D8%B1-%D8%AF%D8%B1%D9%8A%D9%86%D8%AF-%DB%8C%DA%A9-%D8%B4%D9%87%D8%B1%D9%8A%D9%88%D8%B1-1392

بازديد از معدن نمك You can see links before reply 9%85%DB%8C-%DA%AF%D8%B1%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%B1-%28%D8%AA%D9%88%D8%B1-%DA%98%D8%A6%D9%88%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%B3%D 9%85%DB%8C%29-%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%87-1391

به شخصه خوشحال خواهم شد كه اين برنامه ها با حضور شما تداوم داشته باشه.

[AidinSniper]

سلام
خداروشكر شما خيلي جلو هستيد :) فكر كنم اصلن بهتره همينجا تسليم بشم و ديگه چيزي نگم :4:

[Dr Ernesto]

سلام
خداروشكر شما خيلي جلو هستيد :) فكر كنم اصلن بهتره همينجا تسليم بشم و ديگه چيزي نگم :4:

اختيار داريد قربان:41:

[AidinSniper]

1-فصل اول مقدمه:

1-1-مقدمه
انسان ذاتاً طبیعت را دوست دارد. کمتر کسی است که در سفرهای بین شهری از چشم اندازهای طبیعت بی­جان از جمله کوه، دشت و دره­های کنار جاده لذت نبرد و به توصیف آنچه دیده نپردازد. کمتر کسی است که به یکی از برنامه­های مستند تلویزیونی حیات وحش و طبیعت زنده هیچ علاقه­ای نداشته باشد و یا در محیط­های شهری از رفتن به باغ­وحش لذت نبرده باشد. اهمیت طبیعت بقدری است که در فرهنگ باستانی ایرانیان و در جشن نوروز باستانی- میراث ناملموس ایران- روزی را نماد طبیعت نامگذاری کرده­اند. ارزش طبیعت و میراث آن به سرعت در حال تبدیل به نیروی مولد جدید در صنعت گردشگری است. تاریخچه­ی زمین در چشم­اندازهای زمین و در سنگ های زیر پای ما ثبت شده است. تاریخ کره­ی زمین، سنگها، کانی­ها، فسیل­ها و شکل طبیعی زمین در گذر زمان بخش اصلی دنیای طبیعی ما را تشکیل می­دهند. از طرفی، مارا بطور مستقیم به تکامل حیات، پیشرفت فرهنگی و حرکت بسوی پیشرفت بشریت سوق می­دهند. زمین­شناسی و چشم­اندازهای زمین­شناختی بستر طبیعت را تشکیل می­دهند و بر جامعه، تمدن و تنوع فرهنگی تاثیر اساسی دارند. زمین بی­جان محل تشکیل ذخایر معدنی و منابع انرژی است که بدون آنها جوامع پیشرفته بوجود نمي­آمد. تاریخ ثبت شده­ی زمین نشان می­دهد که زمین بطور باورنکردنی شکننده و حساس است. زمین را باید چنان حفظ کرد که نسل­های آینده نیز بتوانند از آن لذت ببرند. شایسته است برای حفظ این میراث زمین­شناختی کوشش نماییم زیرا این میراث اهمیت علمی، فرهنگی، زیبایی شناختی و همچنین پتانسیل فراوانی در توسعه اقتصادی دارد.
امروزه صنعت توريسم به عنوان صنعتي پويا و فراگير، همه­ي اركان وجودي يك جامعه و سيستم­هاي جهاني را در برگرفته است، اما برخلاف تصور عامه مردم، توريسم تنها گردشگري، آن هم به شكل كنوني كه از سده ۱۹ ميلادي آغاز شده، نيست. بلكه در اصل به معناي گردشگري با اصالت و با انگيزه است نه سفرهاي بدون هدف و برنامه.
ژئوتوريسم نيز شکل ويژه­اي از صنعت گردشگري است که در آن ژئوسايت­ها (مکان­هاي ويژه زمين گردشگري) در مرکز توجه گردشگران قرار مي­گيرند. يک ژئوسايت مي­تواند چشم انداز، اشکال متنوع ناهمواري­هاي سطح زمين، يک رخنمون سنگي، لايه­هاي فسيل­دار يا يک سنگواره بخصوص باشد. و "جهانگردي زمين­شناسي" بر روي جنبه­هاي فرهنگي و تاريخي، همچون توجه به ساخت بناها از صخره­ها و سنگ­هاي محلي و به اشکال گوناگوني از فعاليت­هاي معدن­کاري متمرکز مي­شود.
از بين جاذبه­هاي ژئوتوريستي هر کشوري، معادن از اهميت خاصي براي جاذبه­هاي توريستي برخوردار هستند که با عنوان ژئوتوريسم معادن مورد توجه قرار مي­گيرند. چرا که ديدن معادن، روشهاي اکتشاف و استخراج آن­ها، دستگاه­ها و ماشين­آلات مورد استفاده براي استخراج معادن، مشاهده انواع سنگ­ها به ويژه سنگ­هاي قيمتي و جواهري براي مردم جذابيت خاصي دارد. همچنين درک مواهب خدادادي به صورت معادن و پتانسيل مناطق و روش­هاي معدن­کاري و تاريخچه­ي معدن­کاري هر منطقه از گذشته­هاي دور تا زمان حال، به منظور رونق گردشگري طبيعت­گرا و پرکردن اوقات فراغت و کمک به درک و استفاده درست از مواهب و حفظ محيط زيست و آموزش همگاني علوم زمين و معدن­کاري، از رويکردهاي جديد جهان است که خود مي­تواند نقش مهمي در کارآفريني براي مهندسان معدن و افزايش درآمد جنبي معادن بخش خصوصي و حفظ طبيعت بي­جان بعد از عمليات معدن­کاري داشته باشد.
سرزمین ایران با مساحت 1648195 کیلومترمربع هفدهمین کشور وسیع جهان است که در غرب آسیا بین دریای معتدل خزر و دریای گرم و نیمه گرمسیری عمان و خلیج فارس قرار دارد. در حوزه­ی خلیج فارس حداکثر دمای هوا به 52+ و در شمال­غرب کشور حداقل سرما به 40- درجه­ی سانتیگراد می­رسد. ارتفاع زمین در ساحل دریای مازندران 25 متر پایین­تر از سطح دریای آزاد است، درحالیکه در میان کوههای ایران بیش از یکصد قله با ارتفاع بالای 4000 متر و قله­ی دماوند با بلندای 5671 متر دیده می­شود. فلات ایران با پیشینه­ی زمین­شناسی و موقعیت جغرافیایی ویژه، چشم­اندازهای بیکرانی از رشته کوههای عظیم، جنگل­های پهناور، مناطق بیابانی و کویری، دشت­های حاصل­خیز، تالاب­های بزرگ و کوچک، رودخانه­ها و آبشارها دارد. طبیعت ایران بسیار متنوع، گوناگون و شگفت­انگیز است. ناهمواری­ها، شرایط اقلیمی، گیاهان و جانوران آن، که به تعبیری جغرافیای طبیعی و زیستی را شامل می­شوند در کنار یکدیگر مجموعه­ای را تشکیل داده­اند که آن را در سراسر جهان کم­نظیر ساخته است. وجود کوههای بلند که همواره پوشیده از برف­اند تا جلگه­های گرمسیری مشرف به خلیج فارس و دریای عمان از یک سو و جنگل­های مرطوب گیلان و مازندران تا بیابان­های فراخشک لوت از دیگر سو بعلاوه­ی مجموعه­ی تضادهای اقلیمی، توپوگرافی و زمین­شناسی سبب پیدایش طیف وسیعی از انواع اکوسیستم­ها و ژئوسیستم­ها در این سرزمین شده است. جلوه­های طبیعت در ایران پهناور آنچنان متنوع است که عناصری از اروپا، آسیا و آفریقا را در دل خود جای داده است. این عناصر در کنار گونه­های جانوری و گیاهی و چشم­اندازهای خاص ایران، قابلیتها و ویژگیهای طبیعت کشور را دو چندان کرده است. این تنوع بدلیل موقعیت ایران است که همچون چهارراهی میان جغرافیای زیستی سه قاره قرار دارد. برخلاف تصور رایج که ایران را سرزمینی بیابانی توصیف می­کند، حدود 55 درصد سطح کشور را کوه فراگرفته است و 45 درصد مساحت آن نیز زیرپوشش جلگه­ها، دشت­های پهناور، دریاچه­ها، تالاب­ها و... است. تنوع اکوسیستمی و ژئوسیستمی در ایران سبب شده تا کشور از گیاهان، جانوران، ذخایر معدنی و چشم­اندازهای گوناگون زمین­شناختی خدادادی ومنحصر به فردی برخوردار شود.
8000 گونه­ی گیاهی (برخی گیاهشناسان این رقم را 12000 گونه معرفی کرده­اند)، 174 گونه ماهی آب­های داخلی، 20 گونه دوزیست، 206 گونه خزنده، 514 گونه پرنده، 168 گونه پستاندار، 25000 گونه حشره و بطور مشخص 358 گونه پروانه­ی روزپرواز جزء گونه­های شناخته شده­ی کشور محسوب می­شوند. بعلاوه، همین یافته­های موجود در اکثر موارد پراکنده و نامنسجم­اند (خسروی فرد، 1384). در این میان گل­فشان­ها، آبشارها، دهانه­های آتشفشانی پراکنده در سراسر ایران، چشم­اندازهای مورفولوژیایی، ذخایر معدني و نفتی بالقوه و بالفعل، گنبدهای نمکی، چشمه­های آب­گرم، برخان­ها، کویرها و بیابان­ها، شکل­های زیبای فرسایشی ایران، بلورهای کمیاب و نایاب کانی­ها و فسیل­های شناخته شده و ناشناخته بر این جذابیت­ها افزوده­اند. 16 پارک ملی، 13 اثر طبیعی ملی، 33 پناهگاه حیات وحش، 90 منطقه­ی حفاظت شده، 88 منطقه­ی شکار ممنوع، 22 تالاب بین­المللی، 9 ذخیره­گاه زیست کره، 91 ذخیره­گاه جنگلی و یک ژئوپارک نیز جزء داشته­های ایران محسوب می­شود.
با عنایت به اینکه کشور ما یکی از کشورهای معدن­خیز جهان به شمار می­رود و با عنایت به پیشینه و سابقه طولانی معدنکاری در ایران، شماری از معادن بصورت معادن متروکه و راکد درآمده­اند که به نوعی جزء معضلات زیست محیطی بشمار می­روند. با توجه به اینکه برخی کشورها معادن متروکه و فعال خود را به سایت­های گردشگری معدنی تبدیل نموده و تجربیات و مشاهدات حاکی از رغبت به سرمایه­گذاری روزافزون در این زمینه می­باشد، برآن شدیم تا برای نخستین بار این پروژه را در کشور اجرا کنیم. این نوع گردشگری در کنار پایدار بودن، بدلیل ایجاد اشتغال و درآمد، امکان رشد و بهینه­سازی به محیط می­دهد. این نوع گردشگری حامی و تقویت­کننده شاخصه­های جغرافیایی از جمله محیط زیست، میراث تاریخی و فرهنگی، هنرهای زیبا و نیز بهبود شرایط معیشتی بومیان می­باشد بطوریکه عملاً «مناطق زشت را زیبا و مناطق فقیر را غنی» خواهد کرد.
منبع: گزارش گردشگري معدني- تهيه كنندگان: آيدين زينال زاده، سونا دانشور نيا، ايرج ميلاني- زمستان 91- معاونت امور معادن و صنايع معدني وزارت صنعت،‌معدن و تجارت

[AidinSniper]

1-2- اهميت موضوع
در بحث اهميت توجه به موضوع گردشگري معدني مي­توان از 2 جنبه آن را مورد توجه قرار داد.نخست از لحاظ اهميت اين موضوع در بينش اسلامي و سپس تأثيري كه گردشگري اسلامي در رونق اقتصادي يك جامعه خواهد داشت.
1-2-1- گردشگری در اسلام و تفسیر ژئوتوریسم:
بينش اسلامي به جهانگردي توجه خاص دارد، به گونه­اي كه گردش در زمين براي رسيدن به دركي بالا براي ستايش قدرت مطلق و تأمل در نظام آفرينش خداوندگار باري تعالي از سفارش­هاي مؤكد قرآن است. از اين رو، مفهوم اسلامي گردشگري مقرون با دانش و معرفت شده است. با چنين آموزه­هاي گردشگري اسلامي، تفسير ژئوتوريسمي را مي توان بر پايه­ی تفكر در آفرينش جهان با ديدگاه­هاي اسلامي انجام داد. از اين رو با بومي­سازي تفسير در صنعت ژئوتوريسم در كشورهاي اسلامي، اين صنعت به گردشگري مدبرانة اسلامي تبديل مي­شود كه بر لذت بردن از آفريده­هاي الهي و پي بردن به قدرت الهي در خلقت كوه­ها، دره­ها، صحراها، جنگل­ها، آسمان، درياها، و اقيانوس­ها استوار است.
امروزه، زمين­شناسي به جذب گردشگر و گردشگري متفكرانه و مدبرانه كمك مي­كند و جاذبه­هاي فراواني از سطح خرد تا كلان را دربردارد. براي مثال در برخي مناطق كاني­هاي دارويي در جلب گردشگران جايگاه ويژه­اي دارند، چرا كه سنگ­ها و كاني­ها در كنار قابليت­هايي نظير زيبايي، گران­بهايي، و درماني بودنشان، جاذبه­اي خاص دارند. در اسلام نيز استفاده از انگشترهايي با نگين­هاي عقيق، فيروزه، و شجرالشمس توصيه شده است. در سطح مفاهيم كلان نيز طبق نظر فلاسفة اسلامي، منظور خداوند از آفرينش عالم، انسان و تكامل انسان بوده است و كمال اصلي در هستي رسيدن به مقام انسان كامل است.
1-2-2- تاثیر اقتصادی ژئوپارک­ها در کشورهای مختلف جهان:
طرح برنامة ژئوپارك­هاي يونسكو به كنفرانس بين المللي كه در سال 1990 در شهر ديژن فرانسه برگزار شد برمي­گردد. هدف از توسعة ژئوپارك­ها اين است كه با توجه به وجود مجموعه­اي جهاني از سايت­هاي علوم زمين، برنامه هاي توسعة اقتصادي پايدار با حفاظت از ميراث زمين تركيب شود. توسعة ژئوپارك­ها با اهداف پروژة انسان و بيوسفر همخواني دارد و مي تواند مكمل طرح فهرست ميراث جهاني يونسكو نيز باشد. شبكة ژئوپارك­هاي جهاني يونسكو كه از سال 2004 ميلادي شكل گرفت نقش بسيار مهمي در رشد اقتصادي و اشتغال­زايي مناطق داشت.در اينجا نمونه­هايي از تأثير گسترش گردشگري معدني در رشد اقتصاد چند كشور را بيان مي­كنيم.
الف) چین: از سال 2000، براساس برنامة ميراث زمين­شناسي و با هدف حفظ اين ميراث، كشور چين به طور رسمي 44 ژئوپارك ملي را معرفي كرد كه عمدتاً با موقعيت ساختاري و تكتونيك ويژه مشخص مي­شوند. حفظ و توسعة اين ميراث در چين فوايد اجتماعي، اقتصادي و محيط زيستي مطلوبي داشته و باعث شناخت جايگاه ويژه و ممتاز اين كشور در شبكة ژئوپارك­هاي جهاني تحت سرپرستي يونسكو شده است. در چين تعداد توريست­ها و ژئوتوريست­ها در سال 1980، 7/5 ميليون نفر بود، در حالي كه در سال 2001 اين ميزان به بيش از 89 ميليون نفر رسيد. اين خود حاكي از رشد بسيار بالاي تعداد توريست و ژئوتوريست در اين كشور است. بررسي­ها نشان مي­دهند با تغيير شرايط سازماني و اداري ژئوپارك­هاي چين، از ژئوپارك­هاي استاني به ژئوپاركهاي ملي و ژئوپارك جهاني، تغييرات قابل توجهي در تعداد توريست­ها و در نتيجه درآمد حاصل از ژئوتوريسم پديد آمده است. دريافت عنوان ژئوپارك ملي، انگيزه و محرك بسيار خوبي براي رشد اقتصاد محلي در چين بوده است.
آمارها نشان مي­دهند در اولين سال پس از تصويب ژئوپارك­هاي ملي چين در سال 2002، تعداد توريستها 28/7 درصد و درآمد حاصل از گسترش ژئوتوريسم 50 درصد افزايش داشته است.
ژئوپارك ملي يونتايشان[1] (You can see links before reply_ftn1)[/URL] در استان هنان چين يكي از نمونه­هاي موفق ژئوپارك­هاست. جيانجون و همكارانش (1388) مي­نويسند:
ژئوپارك ملي يونتايشان با مساحت 190 كيلومترمربع در سال 2001 به عنوان ژئوپارك ملي چين به ثبت رسيد و در سال 2004 به شبكة ژئوپارك­هاي جهاني يونسكو پيوست. اين ژئوپارك از نظر فيزيكي داراي تركيبي از صخره، دره، جنگل، و آبشار است كه به همراه جاذبه­هاي علمي و فرهنگي مورد توجه صنعت توريسم قرار گرفته و به پايگاهي استاني براي آموزش و پژوهش تبديل شده است. در سال 2001 كه سال افتتاح اين ژئوپارك است، 600هزار نفر از اين ژئوپارك ديدن كردند. عوايد حاصل از فروش بليت ورودي 14ميليون يوآن بود كه نسبت به سال قبل دوبرابر افزايش داشت. در سال 2002 تعداد بازديدكنندگان به 940هزار نفر رسيد كه درآمد آن 27/2 ميليون يوآن بود. به دنبال مراجعة گردشگران، فرصت­هاي شغلي براي ساكنان محلي افزايش يافت. در سال 2002 درآمد حاصل از ايجاد ژئوپارك و رشد صنعت توريسم در منطقه به 620 ميليون يوآن رسيد كه نسبت به سال قبل افزايش 5 درصدي را نشان مي­داد. بيش از 60 هتل در اين منطقه ساخته شد و 4000 شغل جديد ايجاد شد. توسعة ژئوتوريسم سرمايه­گذاران داخلي و خارجي را به اين مكان جذب كرد.
در سال 2003، به رغم شيوع بيماري سارس در جنوب­شرق آسيا و تأثيرات منفي آن بر صنعت توريسم اين منطقه، مسئولان ژئوپارك با بهبود امكانات و اطلاع­رساني توانستند 950 هزار گردشگر را به اين ژئوپارك جذب نمايند. همچنين، پيش­بيني شده بود كه پس از الحاق اين ژئوپارك به شبكة ژئوپارك­هاي جهاني يونسكو، درآمد آن به بيش از 100ميليون يوآن در سال برسد. در اولين سال الحاق اين ژئوپارك به شبكة ژئوپارك­هاي جهاني يونسكو در سال 2004، ميزان درآمد ژئوپارك رشد بسيار قابل توجهي داشت و به 120 ميليون يوآن (معادل 15 ميليون دلار آمريكا) رسيد.
در سال2005 ميلادي، در شهر زيوو[2] (You can see links before reply_ftn1) كه اين پارك در آن واقع شده است، 331 هتل و رستوران و 25 فروشگاه عرضة محصولات توريستي (صنايع دستي، منسوجات و...) احداث شد. درآمد حاصل از گسترش ژئوپارك و ژئوتوريسم حدوداً 540 ميليون يوآن بود، در حالي كه براي آماده سازي زيرساخت هاي لازم براي ايجاد اين ژئوپارك فقط مبلغ 500 ميليون يوآن هزينه شد. ساكنان دهكدة آنشانگ[3] (You can see links before reply_ftn2) در مجاورت اين ژئوپارك در سال 2000 بسيار فقير بودند و درآمد هر خانوار سالانه حدوداً 260 يوآن بود، اما ارقام سال 2005 ميلادي نشان­دهندة رشد بسيار قابل توجهي است، به طوري كه درآمد سالانة هر خانوار به 50 هزار يوآن رسيد. علت اصلي اين افزايش چشم­گير گسترش ژئوتوريسم در منطقه و ايجاد اشتغال بوده است.
ژئوپارك جهاني فانگ­شان[4] (You can see links before reply_ftn3) در استان پكن مثال ديگري از نمونه­هاي موفق در كشور چين است. اين ژئوپارك با مساحت تقريبي 954 كيلومترمربع در چين شمالي قرار دارد كه در سال 2006 ميلادي به دليل وجود چشم­اندازهاي كارست، ميراث طبيعي و فرهنگي زيبا و بي­نظير، به عضويت شبكة ژئوپارك­هاي يونسكو درآمد. در سال 2005 براي ايجاد زيرساخت­هاي لازم براي توسعة ژئوتوريسم و ايجاد تعامل بين توسعه و حفاظت از ميراث موجود در پارك، حدود 256 ميليون يوآن (معادل 32 میلیون دلار آمریکا) هزينه شد. همچنين 470 ميليون يوآن براي تخريب ساختمان­ها، نصب تابلوهاي تبليغاتي، راهنما، كشت درختان، و گل­كاري هزينه شد. در همان سال 7 ميليون نفر از اين پارك ديدن كردند كه فقط درآمد حاصل از فروش بليت ورودية آن 970 ميليون يوآن بود. براي دسترسي به اهداف ژئوپارك، 53 معدن زغال سنگ و 1155 كارگاه و كارخانه تعطيل شدند و به جاي شغل­هاي تعطيل شده، شغل­هايي مانند حمل ونقل، تهية وسايل و ارزاق عمومي، و ساير كارهاي خدماتي براي صنعت ژئوتوريسم گسترش قابل ملاحظه­اي يافت. با رشد سريع ژئوتوريسم در منطقه، 11هزار فرصت شغلي جديد براي ساكنان منطقه مهيا شد و درآمد سرانة كشاورزان به 17.000 یوان (معادل 2120 دلار آمريكا) رسید.
مثال ديگر از ژئوپارك­هاي كشور چين، ژئوپارك جنگل ماسه سنگ­هاي نوك تيز ژانگ جياجي[5] (You can see links before reply_ftn4) است كه در استان هنان چين واقع است و در سال 2001 به عضويت شبكة ژئوپارك­هاي يونسكو درآمد. تعداد توريست­هاي آن نسبت به سال قبل از عضويت در شبكة ژئوپارك­هاي يونسكو 60 درصد افزايش را نشان مي­دهد و سالانه حدود 5/2 ميليون نفر از اين ژئوپارك جهاني بازديد مي­كنند.
نمونة ديگر، ژئوپارك مونت لوشان است كه از سال 2001 به عضويت شبكة ژئوپارك­هاي ملي چين پيوست و نقش قابل توجهي در اقتصاد محلي داشته است، به طوري كه يك سال پس از آن (در سال 2002 ميلادي) درآمد حاصل از آن 23 درصد بيش از سال قبل بود. در سال 2004 وجود ژئوپارك مونت لوشان در استان جيانگ زي باعث شد درآمد استان به 131 ميليون يوآن برسد كه در تاريخ اين استان بي­سابقه بوده است. آمارها نشان مي­دهند فقط در يك روز حدود 10 هزار نفر از اين ژئوپارك بازديد مي­كنند.
ب) تونس: درآمد تونس از توريسم طي پنج ماه اول سال 1999 به 503 ميليون دلار رسيد. تعداد بازديدكنندگان از مناظر طبيعي و بيابان­هاي تونس در فصل اول سال 1999 به 1.47.000 نفر رسيد كه نسبت به ميزان مشابه سال قبل 7/31 درصد افزايش نشان مي­دهد. تونس هم اكنون در بخش ژئوتوريسم به بيابان­گردي توجه ويژه­اي نشان داده است و در اين بخش سالانه 3ميليارد دلار درآمدزايي دارد.
اينها تنها نمونه­ي اندكي از صدها موردي است كه در جهان وجود دارد.بر اساس برآورد سازمان جهاني جهانگردي (WTO) در نخستين دهة قرن 21 براي صنعت توريسم رشد 4/3 تا 7/6 درصدي پيش بيني مي­شود كه بيش­ترين قسمت از اين رشد در بخش ژئوتوريسم به وقوع مي­پيوندد و رشد اين بخش بين 10 تا 30 درصد خواهد رسيد.
با توجه به اينكه كشور ما كشوري اسلامي است با گسترش گردشگري معدني به يكي از سفارشهاي قرآني كه گردشگري در زمين است عمل كرده­ايم.از طرفي با توجه به تأثير فراواني كه اين موضوع در رشد اقتصادي كشورهاي جهان داشته،منطقي است كه ما نيز براي ايجاد فرصت­هاي شغلي جديد و افزايش درآمد محلي، نگرش جديدي به گردشگري معدني به عنوان يك منبع درآمد داشته باشيم.
[URL="You can see links before reply_ftnref1"][1] (You can see links before reply_ftn5) Yuntaishan

[2] (You can see links before reply_ftnref2) Xiuwu

[3] (You can see links before reply_ftnref3) Anshang

[4] (You can see links before reply_ftnref4) Fangshan

[5] (You can see links before reply_ftnref5) Sandstone Peak Forest Zhangjiajie

منبع: گزارش گردشگري معدني- تهيه كنندگان: آيدين زينال زاده، سونا دانشور نيا، ايرج ميلاني- زمستان 91- معاونت امور معادن و صنايع معدني وزارت صنعت،‌معدن و تجارت

[AidinSniper]

-.فصل دوم اصول و مفاهيم اساسي در بحث گردشگري معدني
2-1- مقدمه
بديهي است كه براي تصميم­گيري صحيح در هر زمينه­اي ابتدا بايد با موضوع و مفاهيم به­كار رفته در آن آشنا شويم.در اين بخش ابتدا مفاهيم كاربردي گردشگري و سپس مفهوم گردشگري معدني بيان شده است.در انتهاي فصل نيز رابطه گردشگري معدني با تمدن ايران و سابقه معدنكاري در ايران بررسي شده است.
2-2-تعريف موضوع:
لغت توريسم(Tourism) از كلمه­ي تور (Tour) به معناي گشتن اخذ شده كه ريشه در زبان لاتين دارد. در فرهنگ لغت معناي مدرن­توريسم، مسافرت به منظور سرگرمي با مقاصد مختلف ذكر شده است (جعفري، 2000). در كشورهاي توسعه­يافته، واژه­ي توريسم (گردشگري) از قرن نوزدهم و به­ويژه از اوايل قرن بيستم، با گسترش وسايل حمل و نقل، به گردشگري انبوه تغيير شكل و ماهيت داد. واژه­ي توريسم به معناي ايده­ي مسافرت كردن، جابجايي و حركت به سوي اهداف مختلف است كه احساس گردش و حركت مداري گردشگر را مي­رساند. چون به جايي بازمي­گردد كه از آنجا حركت كرده است. گردشگري عبارتست از صنعتي شكوفا كه قادر به اشتغال­زايي است، اقتصادهاي محلي را بارور مي­سازد و سطح زندگاني را بالاتر مي­برد.
از ديد غربي­ها اولين جهانگردان (توريستها) كساني بودند كه به قصد فتح كردن مسافرت مي­كردند. اما در واقع قرن نوزدهم زمان تولد صنعت توريسم است. در اين قرن براي اولين بار بود كه در زبان انگليسي واژه­ي توريست را استندال[1] (You can see links before reply_ftn1)[/URL] در كتابي به نام خاطرات يك تور مطرح كرد و در سال 1899 اولين سمينار بين المللي توريسم در لندن برگزار شد.
توريست (گردشگر) كسي است كه به قصد تفريح و تفرج، تجارت و ديدار خويشان به طور موقت (و نه دائم) در زماني بيش از يك روز و كمتر از يك سال به مكاني خارج از قلمرو زندگي و كاري خود سفر مي­كند (كوپر و همكاران، 2000). اما امروزه آنچه اهميت فراوان دارد اين است كه گردشگري تنها به معناي تعطيلات نيست و مقصود از آن آرامش اعصاب و تفريح و نفي كامل دنياي كار نيست. بلكه شكل مثبتي از گذران وقت آزاد، به شكل لذت بردن از جاذبه­هاي طبيعي زميني است كه روي آن زندگي مي­كنيم. گردشگري به معناي كسب دانش نيز هست و امروزه توريست جوامع پيشرفته، به دنبال بوم­شناسي، زمين­شناسي، علم، فرهنگ، تاريخ و اصالت است.
لورنزتي (1995) اظهار مي­دارد كه با مسافرت كردن، از پيرامون اطراف خود نكاتي را فراگرفته و به خودشناسي مي­رسيم. امروزه گردشگري فقط لذت بردن و به معناي دور بودن هرچه بيشتر از مكان كار نيست. اين فعاليت حتي با بخش خدمات نيز مرزهاي مشخصي دارد. در صنعت توريسم، جاذبه­هاي مقصد (مثل جاذبه­هاي زيباي زمين­شناسي و ژئومورفولوژي) توليدات گردشگري محسوب مي­شوند. بعبارت ديگر جاذبه­هاي مقصد، محصول گردشگري است و به منزله ي كالا به مشتري عرضه مي­شوند. بنابراين كشورهايي كه تنوع بيشتري دارند، مقصد مهم گردشگري طبيعت­گرا بشمار مي­آيند.
در اين صنعت، منظور از مشتري، گردشگران علاقمند به بازديد از جاذبه­ها هستند كه براي رسيدن به مقصد گردشگري، اقامت در مقصد، بازديد و شركت در فعاليت­هاي جنبي مقصد متحمل پرداخت هزينه مي­شوند. در صنعت گردشگري برخلاف بازار معمولي كالايي جابجا نمي­شود اما خدماتي براي رضايت گردشگران عرضه مي­شود (مثل اجاره­ي اتاق يا توضيح علمي پديده­ها) و در ازاي آن خدمات، مبالغي مبادله مي­شود كه اين مبالغ همانند بازار به گردش و رونق اقتصادي مقصد گردشگري­مي افزايد. همچنين مقصد گردشگري با امكانات و جاذبه­هاي منحصر به فرد طبيعي، فرهنگي و تاريخي همراه است. با اينكه مشتري در خريد كالا بطور معمول قيمت كالا را با نمونه­هاي مشابه مقايسه كرده و در مقابل كيفيت همسان، محصول ارزانتر را خريداري مي­نمايد، جاذبه­هاي مقصد گردشگري شامل محدوده­اي از كالاها و خدمات (مانند حمل و نقل)، تسهيلات و منابع طبيعي است كه به تناوب مصرف مي­شوند.
مفهوم مصرف خدمات در صنعت گردشگري متفاوت از صنايع ديگر است. براي مثال، مصرف خدمات حمل و نقل در صنعت گردشگري سوار بر وسيله­ي نقليه و پياده شدن در مقصد گردشگري است كه در ازاي پرداخت هزينه از طرف گردشگر صورت مي­گيرد. در نهايت، محصول گردشگري اغلب محصول تركيبي است كه توليد آن مستلزم همكاري و مشاركت بخش­ها و سازمان­هاي مختلف است.
عموم مردم معنای گردشگری را بازدید از میراث فرهنگی از قبیل بناهای تاریخی و موزه­های مردم­شناسی قلمداد می­کنند. درحالی که با دیدگاه نو، تعداد علاقمندان به میراث طبیعی بسیار بیشتر از میراث فرهنگی است. صنعت گردشگری طبیعت­گرا اصطلاح متداولی در کشورهای غربی است که در فارسی به آن طبیعت­گردی می­گوییم. برخلاف تصور فعلی در کشور، طبیعت­گردی صرفاًدر شناخت و لذت بردن از طبیعت جاندار خلاصه نمی­شود. چراکه در كنار اين بخش از طبیعت­گردی، که مربوط به طبیعت زنده است، و اکوتوریسم ناميده مي­شود، بخش دیگری از طبیعت گردی نيز وجود دارد كه شامل شناخت و لذت بردن از پدیده های طبیعت غیرزنده مي­باشد و ژئوتوریسم ناميده مي­شود. طبيعت به دو بخش جاندار و بي­جان تقسيم مي­شود. اكوتوريسم صنعتي ميان رشته­اي است كه از ادغام صنعت گردشگري با مطالعه طبيعت جاندار و جذابيت­هاي آن كه شامل گياهان و جانوران محلي و منحصر به فرد است، حاصل مي­شود. اين رشته در صورت توسعه مي­تواند به زيربخش­هاي مختلفي تقسيم شود، از جمله توريسم حشرات، توريسم گياهان دارويي، توريسم گياهان كمياب، توريسم جانوران، توريسم شكار و ماهي­گيري، توريسم پرندگان (بومي، مهاجر و نيمه­مهاجر) و توريسم خزندگان و دوزيستان. از طرف ديگر با مطالعه جذابيت­هاي طبيعت بي­جان و تلفيق آن با صنعت گردشگري، صنعت ميان رشته­اي ژئوتوريسم (زمين گردشگري) ظاهر مي­شود. اين رشته، خود، به توريسم معادن، توريسم زمين­شناسي، توريسم زمين پيكر­شناسي (مثل انواع توريسم بيابان و كوير و غار) و توريسم عكاسي (از طبيعت بي­جان) تقسيم مي­شود. اصطلاح طبیعت­گردی شکل خلاصه­تر عبارت گردشگری بر پایه طبیعت است که متأسفانه بدلیل نوظهور بودن واژه ژئوتوریسم، به اشتباه در برخی متون، معادل اکوتوریسم ذکر شده است. در حالیکه مجموع دو صنعت اکوتوریسم و ژئوتوریسم به معنای طبیعت­گردی است. همچنين بنا به گفته نكوئي صدر (1388)، مقاصد ژئوتوريسمي در مقايسه با مقاصد اكوتوريسمي انعطاف بيشتري دارند و علاوه بر طبيعت، گاه در صورت وجود پتانسيل، در محيط­هاي شهري هم اجرا­شدني هستند.گردشگری و انجام فعالیت مفرح در فضای باز طبیعی را تفرج و انجام این فعالیت­ها در فضای سربسته را تفریح می­گویند.
ويژگي­هاي متنوعي مثل گستردگي عرض جغرافيايي،‌امتداد كوهستانها، تغييرات چشم­گير ارتفاعات و بالاخره موقعيت سرزمين نسبت به درياها و گستره­هاي آبي نزديك يا دور باعث تنوع اقليمي ايران شده است. ايران در رديف مناطق خشك و نيمه خشك جهان محسوب مي­شود كه از نظر شرايط اقليمي به دو گروه عمده­ي خشك و معتدل تقسيم مي­گردد كه هريك چند اقليم فرعي دارند.
الف) اقليم خشك ايران: ميزان تبخير در اين اقليم، بيش از بارندگي است و حدود دو سوم كشور را دربرمي­گيرد. اين اقليم به دو اقليم فرعي برّي و استپي تقسيم مي­شود.
1- اقليم فرعي برّي: اين اقليم در دوبخش سواحل جنوبي و بخش­هاي مركزي كشور ديده مي­شود. گرماي شديد و بارندگي كم از ويژگي­هاي ناحيه­ي نخست است. در ناحيه ي دوم يا مناطق داخلي،‌درجه حرارت روزانه و سالانه تغييرات زيادي دارد و كمبود بارندگي از مشخصات آن است. بخش هايي از مناطق پست شرقي و جنوب شرقي ايران داراي اين نوع آب و هوا هستند.
2- اقليم فرعي استپي: اين اقليم حد فاصل آب و هواي برّي و آب و هواي مرطوب است. حدود 500 هزار كيلومترمربع از ايران را اين اقليم در بر مي­گيرد. اين نوع آب و هوا معمولاً در ارتفاعات 1000 تا 1500 متر وجود دارد و كوهپايه هاي خوزستان را نيز شامل مي­شود.
ب) اقليم معتدل ايران: حدود 400 هزار كليومترمربع از سطح كشور را اقليم معتدل در برگرفته است. نواحي پرجمعيت ايران مانند آذربايجان، كردستان، كرمانشاه و ارتفاعات زاگرس و همچنين دشت­هاي ساحلي درياي خزر و نقاط نسبتاً مرتفع جزء اين اقليم قرار مي­گيرند. اقليم معتدل به سه اقليم فرعي­تر تقسيم مي­شود:
1- اقليم فرعي معتدل كوهستاني: اين اقليم به آب و هواي مديترانه­اي شبيه است و تابستان­هاي گرم و زمستان­هاي معتدل همراه با بارندگي نسبتاً خوب از مشخصات آن به شمار مي­رود (مانند استان فارس).
2- اقليم فرعي خزري: اين آب و هوا خاص كرانه­هاي خزر و مناطق كوهستاني مشرف به اين درياست. دماي معتدل با نوسان كم شبانه روزي، رطوبت زياد، وزش نسيم دريايي و بادهاي محلي و بالاخره بارندگي زياد از ويژگي­هاي اين اقليم است.
3- اقليم فرعي نسبتاً مرتفع: در اين مناطق دماي هوا در سردترين ماه سال كمتر از صفر درجه و گرمترين ماه از 10 درجه سانتيگراد بيشتر نمي­شود. مناطق نسبتاً مرتفعي از ايران كه حدود 40 هزار كيلومتر مربع وسعت دارند، ازاين گونه آب و هوا برخوردارند (بطور تقريبي ارتفاع بين 2000 تا 2500 متر كشور را شامل مي­شود). براي مثال بخش بين دشت مغان و كوهستان سبلان يا منطقه گنبد كاووس بين منطقه دشت و كوهستان البرز شامل اين نوع آب و هواست.
شايان توجه است كه مناطق خيلي مرتفع مانند ارتفاعات البرز، زاگرس، ‌همچنين كوههاي سهند و سبلان كه دماي آنها در گرمترين ماه سال از 10 درجه سانتيگراد تجاوز نمي­كند آب و هواي كوهستاني دارند. ارتفاعات و قله­هاي بلند اين مناطق همواره پوشيده از برف است.

منبع: گزارش گردشگري معدني- تهيه كنندگان: آيدين زينال زاده، سونا دانشور نيا، ايرج ميلاني- زمستان 91- معاونت امور معادن و صنايع معدني وزارت صنعت،‌معدن و تجارت
[URL="You can see links before reply_ftnref1"][1] (You can see links before reply_ftn1) Stendhal

[AidinSniper]

2-3- توريسم و گردشگري:
براي گردشگري از هرنوع، مقدماتي لازم است كه بدون آنها گردشگريِ اقتصادي و اصولي ميسر نمي­شود. براي مثال وجود راههاي دسترسي به يك مكان يا به حوالي آن از جمله مقدمات حضور در مقصد گردشگري است كه بدون وجود آن، گردشگري ميسر نمي­شود چون ماهيت گردشگري در جابه­جايي مكاني است و اين درحاليست كه اولين زيرساخت هر معدن وجود راه دسترسي آن است كه در زماني با صرف هزينه و به جهت تردد وسايل نقليه سنگين با ميزان ترافيك متوسط رو به بالا احداث گرديده است. اين قبيل پيش­نيازهاي اوليه در يك مكان را زيرساخت مي­گويند. پس از حضور در مكان موردنظر نيز وجود مكان اقامتي، وجود كتابچه­ي راهنما يا راهنمايان آموزش ديده و نيز وجود آژانس­هاي فعال و مديريت مناسب مقصد از جمله پيش­نيازها و زيرساخت­هاي اصلي بازديد از يك مكان است.رونق گردشگري در هر منطقه متأثر از وجود جاذبه­هاي گردشگري كافي و وجود تسهيلات اقامتي مناسب مي­باشد.
1- جاذبه­ها: جاذبه­هاي گردشگري طيف بسيار متفاوتي در كشورهاي مختلف جهان دارد. جاذبه­هاي تاريخي، فرهنگي، طبيعي،‌ باستاني، مردم­شناسي و آداب و رسوم ملل مختلف جذابيت فراواني براي گردشگران دارند. جاذبه­هاي گردشگري نسبت به نوع گردشگري متفاوت است. براي مثال در گردشگري فرهنگي، مسجدي قديمي و معروف جاذبه­ي گردشگري محسوب مي­شود ولي در گردشگري زيارتي، مكان­هاي مقدس مذهبي مقصدي براي گردشگران به حساب مي­آيند ميراث­هاي مختلف طبيعي، فرهنگي، معنوي، مكتوب، ملموس و غيرملموس ميراث­هايي هستند كه پتانسيل جذب گردشگر را دارا مي­باشند. ازجمله جاذبه­هاي­طبيعي در بخش زنده و غير­زنده مي­توان به جنگلها و گل­فشان­ها اشاره نمود. ميراث غيرملموس مراسم عيد نوروز ايران و ميراث مكتوب ديوان اشعار شاعران بزرگ ايران نيز در حيطه جاذبه­هاي فرهنگي و مردم­شناسي قرار مي­گيرد. از جمله­ي ديگر جاذبه­هاي گردشگري مي­توان به غذاهاي محلي يا تنوع ويژه­ي زمين­شناسی منطقه اشاره كرد.
2- راحتي و تسهيلات اقامتي: راحتي و تسهيلات اقامتي در صنعت ژئوتوريسم شامل استراحتگاههاي زمين گردشگري يا ژئوريسورت (Georesort) و اقامتگاههاي زمين گردشگري يا ژئولاج (Geolodge) مي­باشد. اين دو واژه پيش از پيدايش ژئوتوريسم جزء مقوله­ي اكوتوريسم بودند. بر اين مبنا اكوريسورت­ها عبارتند از آلونك­ها، چادرها و كلبه­هاي جنگلي، كلبه­هاي روي آب، كلبه­هاي درختي، خانه­هاي دست­ساز سنگي ميان سنگ­هاي پشت آبشارها يا حتي آلونك­هاي مجللي كه سازگار با تركيب و معماري طبيعت در مناطق بكر ساخته مي­شوند. براي مثال كلبه­هاي روي آب تالاب انزلي براي تماشاي لايه­ي مرداب و استراحت و اقامت در آنها جزء اين مقوله هستند.
حال اگر معماري اين كلبه­ها و استراحتگاهها در طبيعت بي­جان باتأكيد بر سنگ­ها و كوههاي اطراف صورت گيرد، جزء اقامتگاههاي زمين­گردشگري (ژئوريسورت) محسوب مي­شوند. براي مثال هتل دو ستاره­ي ساخته شده در ميان خاكسترهاي آتشفشان سهند در روستاي كندوان،‌نزديك تبريز، يا استراحتگاه ميمند در نزديكي شهربابك كرمان. در اقامتگاههاي زمين­گردشگري (ژئولاج يا اكولاج) مسائل آموزشي و امكانات براي گردشگري پايدار نيز علاوه بر استراحت مطرح مي­شوند. از جمله تامين برق و آب و سوخت و دفع فاضلاب. تأكيد بر جاذبه­هاي غيرزنده را ژئولاج و تاكيد بر جاذبه هاي را اكولاج مي­گويند.
2-4- ژئوتوریسم:
این واژه اصطلاحی میان رشته­ای مرکب از دو کلمه­ی «ژئو» و «توریسم» است. خود توریسم نیز علمی چند رشته­ای است که مفاهیم اقتصاد، سیاست و فرهنگ را در بر می­گیرد. ژئوتوریسم حد و مرز تعریف شده­ای دارد که توریسم زمین­شناختی در کانون توجه آن است. این واژه به منزله­ی بخشی از دارایی­های قابل عرضه به گردشگران در حلقه­ی بازار گردشگری است. صاحب­نظران بطور جمعی در این امر توافق دارند که ژئوتوریسم پتانسیل عظیمی برای بسیاری از مناطقی که رونق توریستی ندارند، بوجود می­آورد.
در اواسط دهه ی 1990، ژئوتوریسم بطور فزاینده­ای در میان صنعت گردشگری، سیاستمداران، طرفداران حفظ محیط زیست، جغرافیدانان، زمین­شناسان و مجامع علمی همانند آن بحث و بررسی شد. این مباحث روز به روز عمیق تر می­شوند و به سمت مطالعات میان رشته­ای و چند رشته­ای تیمی پیش می­روند. با گسترش شهرنشینی و نیاز مردم برای پناه بردن به طبیعت و با توجه به تقاضای روزافزون گردشگران سراسر جهان به لمس شگفتیهای طبیعت، دست­اندرکاران صنعت گردشگری، ژئوتوریسم را بخش جدید و در حال رشد بازار گردشگری می­دانند. ژئوتوریسم فرصت­های عظیمی برای توسعه­ی اقتصادی، بویژه برای مناطق دور و حاشیه­ای فراهم می­آورد. ظهور ژئوتوریسم بخشی از همگرایی گردشگری طبیعت­محور است که بر موضوعات زمین و گردشگری پایدار تأکید دارد.
واژه ی ژئوتوریسم اغلب در مفهومی بسیار وسیع­تر بکار می­رود که نه تنها بخش جدیدی از بازار گردشگری است، بلکه رهنمودی اصولی برای کمک به حفظ طبیعت بی­جان و توسعه­ی پایدار محسوب می­شود. ژئوتوریسم با اصول توسعه­ی پایدار، موازنه­ی اقتصادی، اوضاع اجتماعی و بوم­شناختی سازگاری دارد و مکمل آنهاست. ژئوتوریسم ممکن است ماشینی برای به حرکت در آوردن اقتصاد منطقه و مولدی برای ایجاد اشتغال بشمار آید که بطور همزمان توانایی کمک به حفظ طبیعت بی­جان را نیز داراست. مبحث ژئوتوریسم در میان طیفی از تعاریف جای دارد. بنابراین تعاریف مختلفی از ژئوتوریسم در سطح جهانی شده است که برخی از آنها عبارتند از:
1- انتقال دانش و نظریات علوم زمین به عموم مردم (فری و همکاران).
2- گردشگری در چشم­اندازهای زمین­شناختی (گیتس).
3- ژئوتوریسم عبارتست از عرضه­ی امکانات خدماتی و تفسیری به منظور قادرساختن گردشگران به کسب دانش و درک زمین شناسی و ژئومورفولوژی (همراه با مشارکت آنها در توسعه ی علوم زمین)، فراتر از درک صرفاً زیبایی­های محض مکان (تام هوز، 1995).
در آخرین تعریف اصطلاح «امکانات خدماتی» شامل مواردی مانند ایجاد هتل­ها و خدمات راحتی و اقامتی و جز آن برای گردشگران می­باشد. در مبحث ژئوتوريسم علاوه بر موضوع امكانات توجه به چند اصل مهم ديگر الزامي است كه در زير به چند مورد اشاره شده است:
1- ژئوتوریسم باید یک تجربه­ی مهیج، غنی، پربار و آموزنده برای گردشگر ایجاد کند.
2- ژئوتوریسم باید ارائه کننده­ي اطلاعات کیفی و جذاب راجع به منطقه مورد بازدید باشد.
3- ژئوتوریسم نیازمند ارتباط نزدیک با فرهنگ مردم منطقه مورد نظر است.
4- برای اجرای یک پروژه ژئوتوریسمی در یک منطقه باید زیرساخت­های ارائه محصولات سنتی و فرهنگی فراهم گردد.
5- برای اجرای موفق یک پروژه ژئوتوریسمی در یک منطقه باید به افراد بومی آموزشهای لازم داده شده و فرهنگ­سازی میزبانی از گردشگران نیز صورت پذيرد.
6- ژئوتوریست­ها انتظار اسکان در یک هتل لوکس را ندارند و خود را برای خوابیدن در چادر هم آماده می­کنند.
قلمرو ژئوتوریسم با شکل زمین، فرآیندهای زمین و ترکیب آنها با مجموعه­ی بزرگ صنعت گردشگری مشخص می­شود.

منبع: گزارش گردشگري معدني- تهيه كنندگان: آيدين زينال زاده، سونا دانشور نيا، ايرج ميلاني- زمستان 91- معاونت امور معادن و صنايع معدني وزارت صنعت،‌معدن و تجارت

[AidinSniper]

2-5- ژئوسایت­ها:
مکانهایی که دارای شکلها و فرآیندهای جالب زمین­شناسی و ژئومورفولوژیایی هستند، درصورت ایجاد زیرساخت­های گردشگری به ژئوسایت بدل می­شوند. در واقع مکانی را که دارای شکل یا فرایند زیبا، جالب و تاثیرگذار زمین­شناختی است با ایجاد امکانات اقامتی و مسیرهای گردشگری و مدیریت مربوط به حفظ آن جاذبه می­توان به ژئوسایت تبدیل کرد.
آنچه در صنعت ژئوتوریسم اهمیت مضاعفی دارد مقیاس پدیده­های ژئوتوریسمی است. برای مثال جای پای دایناسور یا یک معدن بزرگ روباز پدیده­های جالب ژئوتوریسمی و قابل تبدیل به مقصدی برای گردشگری هستند. بطورکلی جاذبه­های ژئوتوریسمی ازنظر مقیاس به سه گروه بزرگ (کویر بزرگ ایران)، متوسط (آبشاری بزرگ) و کوچک (لایه های پر از فسیل یا جای پای دایناسور) تقسیم می­شوند.
ژئوسایت­ها انواع گوناگونی دارند. معادن (اعم از معادن متروکه، مکان­های دارای آثار معدنکاری و فلزکاری کهن و معادن در حال استخراج) نوعی ژئوسایت بحساب می­آیند که ارزش­های فرهنگی در محدوده­ی اطراف معدن نیز دارند.
ژئوسایت­ها به دو گروه کلی تقسیم می­شوند: ژئوسایت­های اولیه و ژئوسایت­های ثانویه.
1- ژئوسایت­های اولیه: دارای صورت­های ویژه­ی زمین­شناختی و ژئومورفولوژیایی­اند (هم بصورت طبیعی و هم بصورت مصنوعی) که در داخل محدوده­های مرزبندی شده در نواحی روباز رخنمون دارند و بطور محلی بدلیل ارزش تفسیری، آموزشی یا علمی اهمیت دارند.
2- ژئوسایت­های ثانویه: سایر مکان­های ژئوتوریسمی مثل موزه­های علوم زمین و مجموعه­های کتابخانه­ای، مراکز بازدید ژئوتوریسمی در فضاهای بسته، موزه­های محل سکونت زمین­شناسان معروف، نمایشگاه تابلوها و تمثال­های مخصوص اعلام وقایع و اماکن یادمان وقایع تاریخ گذشته­ی زمین­شناسی را ژئوسایت ثانویه می­نامند.
2-6- ژئوپارک­ها:
تعاریف زیادی از ژئوپارک شده است. تعریفی از نکوئی صدری (1387) دربردارنده تمامی تعاریف ديگر است:
ژئوپارک (پارک زمین­شناسی یا زمین­گردشگاه) محدوده­ای تحت حفاظت است که علاوه بر غنای ژئوسایتها، شامل مکان­های دارای آثار تاریخی، فرهنگی و تنوع طبیعت زنده (اکوسایت­ها) باشد و با مدیریت کارامد و آموزش مناسب افراد محلی با جذب گردشگر با محوریت آموزش تفریحی- تفرجی مفاهیم زمین­شناسی و محیط زیست به عموم مردم بتواند با تفسیر مؤثر تمامی جاذبه­ها به پرکردن اوقات فراغت گردشگران بپردازد بطوریکه این اقدامات بتواند به بهبود پایدار وضعیت اقتصادی- اجتماعی ساکنان محل و در نهایت ملی منجر شود.
شبکه­های ملی و بین المللی ژئوپارکها، درک و فهم بهتر اهمیت کاربرد دائمی و بدون تخریب منابع را ترویج می­دهند. نگرش فلسفی مشترک در این اقدامات جدید این است که ژئوپارک­ها در ایجاد آگاهی درباره­ی حفظ میراث زمین­شناختی فرهنگی و طبیعی کره­ی زمین نقش مهمی دارند. محدوده­ی مناسب برای ایجاد ژئوپارک­ها به محدوده­ای گفته می­شود که پدیده­های زمین­شناسی بی­همتا و تاریخچه­ی تکامل زمین­شناسی مشخص داشته باشند و از نظر علمی و زیبایی­شناختی و وجود سایر آثار طبیعی، باستان شناسی، تاریخی و فرهنگی جایگاه مهم، ویژه و فراوانی زیادی دارند. این محدوده ممکن است از میان مناطق حفاظت شده­ی سازمان محیط زیست کشورها و نیز محدوده­ی جدید منتخب با برنامه­ی حفاظتی مدون در کشورها باشد. اقدامات قانونی حفاظت، یکی از ارکان اصلی تاسیس ژئوپارکهاست.اين امر هم براي مناطقي كه از قبل حفاظت مي­شده­اند و هم برای مناطقي كه بطور مستقل برايشان برنامه­های حفاظتی جدید مدون شده است، الزامي است.
بطورکلی مقهوم ژئوپارک برپایه­ی عرضه­ی اطلاعات آموزش، توریسم و علوم زمین بنا نهاده شده است و با ایجاد پیوند میان علوم زمین، توریسم اقتصاد، سیاست و جامعه عملی می­شود. بنابراین ساکنان محلی و گردشگران در برنامه­ریزی­های آتی و توسعه­ی ناچیز خود سهیم می­شوند.
مفهوم ژئوپارک بر مفاد زیر استوار است:
1- حفظ میراث زمین­شناسی.
2- انتقال مفاهیم ارزش منطقه­ای به عموم مردم از راه گردشگری.
3- برقراری آینده­ی پایدار اقتصادی.
4- ایجاد هویت زمین­شناسی ناحیه­ای.
5- افزایش درک درمورد ارزش فرآیندها و موضوعات زمین­شناسی.
6- همکاری فعال با دانشگاهها و سایر موسسات اروپایی و بین­المللی.
فور و مگرلی اظهار می­دارند شعار «حفاظت از طریق کاربرد و آموزش» به دستیابی طیف گسترده ای از نتایج زیر منجر می­شود:
1- بالابردن رضایت گردشگران از طریق تجربه­ی طبیعت با کسب اطلاعات در مورد موضوعات زمین­شناختی و نیز تفسیر میراث طبیعی بی­جان.
2- حفاظت از طبیعت و میراث طبیعی از طریق سامانه­ی مدیریتی پایدار.
3- منافع اجتماعی- اقتصادی برای مردم منطقه، با تبدیل منابع زمین­شناختی به کالاهای ژئوتوریسمی.
در اروپا حرکت ملی ژئوپارک­ها با ابتکار ژئوپارکهای بین­المللی یعنی شبکه­ی جهانی ژئوپارکهای یونسکو[1] (You can see links before reply_ftn1)[/URL] در ارتباط است. ایجاد شبکه­ی اروپایی، در سال 2001 پایه گذاری شد و در ابتدا بر چهار ژئوپارک در فرانسه، آلمان، یونان و اسپانیا تکیه داشت. برنامه­ی شبکه­ی جهانی ژئوپارک­های یونسکو برنامه­ای است که در صدد ترویج شبکه­ی جهانی ژئوپارکها و نیز شبکه ژئوپارکهای اروپایی[2] (You can see links before reply_ftn1) است. ژئوپارک­های به ثبت رسیده در جهان بطور دوره­ای هرچهارسال یکبار توسط یونسکو ارزشیابی مجدد می­شوند. در طی این برنامه ژئوپارکهایی که از نظر توسعه، مدیریت بهره­برداری، حفاظت و دیگر پارامترهای موردنظر یونسکو دچار ضعف شوند و پیشرفتی نداشته باشند، ابتدا کارت زرد دریافت می­کنند و دو سال مهلت اصلاح شرایط به آنها داده می­شود. پس از دوسال یا موفق به دریافت کارت سبز و تایید برای چهارسال آینده می­شوند یا درصورت عدم پیشرفت در مهلت زمانی، کارت قرمز دریافت می­کنند و از فهرست یونسکو حذف می­شوند. بنابراین ثبت ژئوپارک و حفظ ژئوپارک در فهرست یونسکو کاری دشوار و طولانیست و مدیریریتی قدرتمند نیاز دارد اما در صورت موفقیت، یک ژئوپارک باعث فقرزدایی منطقه­ای، حفظ طبیعت و ارتقای فرهنگی و علمی افراد محلی و گردشگران می­شود.
2-7- تفسیر ژئوتوریسم:
معنا­دار كردن و ارزش بخشيدن به سايت­هاي گردشگري براي گردشگران از طريق تفسير انجام مي­شود. همچنين محل جذب زمين­گردشگران براي انجام فعاليت آموزشي- تفريحي، مركز تفسير جاذبه­هاست. مراكز تفسير ژئوتوريستي در داخل ژئوپارك­ها يا در مجاورت ژئوسايت­هاي منفرد قرار دارند.
تعريف تفسير از ديدگاه لايت[3] (You can see links before reply_ftn2) عبارت است از »انگيزه دادن و تحريك حس كنجكاوي و قدرت تصور كه روشي براي بالابردن كيفيت بازديد از سايت و كمك به خوشي و رضايت­مندي گردشگران است«. براي بالابردن قدرت تصور و تحريك حس كنجكاوي در درك مفاهيم زمين­شناختي از ابزار سمعي و بصري و رسانه­اي مختلف براي رمزگشايي طبيعت بي­جان به زبان ساده و مهيج استفاده مي­شود. تفسير عبارت است از بيان توضيحات چهره به چهره، نوشتاري، سمعي و بصري و جز آن كه به صورت بيان داستان منطقه از ديدگاه زمين­شناختي و معدني انجام مي­شود. در اينجا مراد از واژه­ی داستان و داستان­سرايي جنبة غيرعلمي نيست، بلكه به عبارتي تفسير نگاه هنري به بازگويي مطالب ثقيل علمي به زبان ساده و هنرمندانه و مهيج به شكل داستان­سرايي با ابزار چندرسانه­اي به گردشگران است، به نحوي كه به رمزگشايي طبيعت بي­جان و بيان حقايق فرهنگي- اجتماعي مرتبط با ژئوسايت­ها منجر مي­شود.
2-7-1- بازگویی مسائل زیست محیطی در مراکز تفسیر:
در غرب دوره­اي 300 ساله براي صنعتي شدني سپري شده تا از توليد سنتي به توليد صنعتي برسند. خودروها به طور ناگهاني در خيابان­هاي آن ها ظاهر نشده و همراه تحول، فرهنگ زندگي صنعتي هم شكل گرفته است. ولي، در ايران به دليل وجود درآمد نفتي، صنعت و خودرو به طور آماده وارد كشور شده، لذا باعث تخريب بافت­ها و باورهاي قديمي شده است. رشد زياد جمعيت هم طبيعت را نابود مي­كند. در اين ميان مراكز تفسير ژئوتوريستي يكي از بهترين مكان­هايي است كه اين مسائل را بازگو مي­كند. در اين راه از ياري هنرمندان، نويسندگان، زمين­شناسان، و از كمك مالي سازمان­هاي مربوط كه مسئول حفظ طبيعت­اند استفاده مي­شود. در اين مكان­ها با تجمع مردم در هنگام گردشگري و دعوت به اتحاد در حفظ طبيعت به مردم آگاهي و اطلاع رساني لازم انجام مي­گيرد، چون اگر به مسائل محيط­زيستي، حفظ طبيعت بي­جان و جاندار، و ارزش آن­ها بي­تفاوت باشيم، صدمات جبران­ناپذيري به ميراث طبيعي و بهره گيري نسل­هاي آينده وارد مي­شود.
موارد بسياري در اتفاقات مخرب زيست محيطي در جوامع محلي نقش دارند لذا يكي از وظايف سازمان­هاي متولي محيط زيست و منابع طبيعي، توانمندسازي جوامع محلي است. هدف اصلي پروژه­هاي توانمندسازي، هم مشاركت دادن مردم و هم جلب حمايت مردم است. حفاظت از محيط زيست بي­ترديد به نفع فقيرترين افراد جامعه نيز مي­باشد و انجام هر كاري براي محيط زيست به نفع طبقات پايين جامعه است.
قبل از تأسيس ژئوپارك فرهنگ­سازي و آشنانمودن مردم محلي با قوانين ژئوپارك ضروري است. لازم است به مردم محلي تذكر داده شود كه اگر در منطقة آن­ها ژئوپارك تأسيس شود، حق حتي برداشت سنگ از آن و بريدن درختان را نخواهند داشت. اما براي ساخت خانه در خارج از محدودة ژئوپارك مي توان محلي براي برداشت سنگ و شن و ماسه مشخص كرد. هيچ كاري بدون كمك مردم قابل انجام نيست. در اين خصوص كمك مردم يعني برقراري ارتباط صحيح با آن­ها. براي جلب مشاركت و حمايت آن­ها بايد صادقانه و شفاف صحبت كرد تا مردم صداقت را حس كنند. نخست، بايد صحنه­هايي برايشان بازگو شود كه در آينده اتفاق مي­افتد. دوم، اطمينان از درستي كار بايد به مردم محلي منتقل شود. در خصوص فرهنگ سازي براي جوامع محلي، فرهنگ دره شوری (1388) اظهار داشته است: »قبل از تأسيس، اين اطمينان بايد آنقدر زياد شود كه مردم هم اين اطمينان را به يكديگر منتقل كنند. «اعتقاد در مجري پروژه و كارشناسان ترويج حفظ پديده­هاي زمين­شناسي آنقدر بايد قوي باشد تا روستاييان منفعتشان را در حفاظت از محل زندگي خود و اطراف ژئوپارك و ژئوسايت­ها بدانند.
2-7-2-تحریک حس کنجکاوی در مراکز تفسیر:
علاوه بر ذكر مسائل اجتماعي و محيط زيستي، ذكر مسائل علمي به زبان ساده باعث تحريك حس كنجكاوي مي­شود. براي مثال، نسبت به نوع مكان و پديده­هاي آن سؤالاتي از قبيل »چگونه انقراض يك نسل به ايجاد نسل ديگر منجر مي­شود؟ «و»چرا در زير سطح زمين هر 11 كيلومتر، زمين 50 درجه گرم­تر مي­شود؟ « اشتياق مردم براي شنيدن داستان­ها، فرآيندها، و شگفتي­هاي مكان مورد بازديد را به دنبال دارد.
كار ديرينه زيست­شناس همانند كارآگاه است. تصور كنيد 200 ميليون سال پيش انگلستان در نقطه­اي جنوبي­تر از وضع فعلي خود در شمال آفريقا قرار داشته است، اين موضوع را اين كارآگاهان از روي آثار فسيل دايناسور گياه­خوار مناطق استوايي كه در انگليس پيدا شده بود، كشف كردند.
حتي اشاره به داستان ژول­ورن يعني سفر علمي به اعماق زمين در روياي انسان و حفر واقعي زمين در اكتشاف معادن در عمق 3600 متر در عميق­ترين معدن جهان يا اشاره به عميق­ترين حفاري و مغزه­گيري جهان تا عمق 12.000 متر در شبه جزيرة كولا[4] (You can see links before reply_ftn3) در روسيه و مقايسة آن با 6 ميليون متر عمق زمين تا مركز كرة زمين از جمله مسائلي است كه در علوم زمين و شگفتي­هاي آفرينش و فعاليت­هاي علمي بشر بسيار است.
2-7-3- حفظ ماهیت داستان­سرایی در تفسیر:
شايد شنيده باشيم هر داستاني يك زندگي است و هر زندگي يك داستان است. ذكر داستان واقعي سيارة زمين و موجودات روي آن نيز ذكر نحوة زندگي آن­هاست كه از روي فسيل­ها و ساير علايم اين داستان خوانده مي­شود. اين امر در ژئوتوريسم حتي زندگي انسان را دربرمي­گيرد، چون به فسيل انسان نيز در حكم فسيل مهره­داري خلق شده در دستگاه آفرينش نگريسته شده است. گي و فايوسولا مي­نويسند: »در بسياري از فرهنگ­ها، داستان­سرايي روشي سنتي براي آموزش ديگران است«. از زمان­هاي قديم ذكر داستان­هاي شاهنامة فردوسي روش سنتي ايرانيان بوده كه در قهوه­خانه­ها و ميادين انجام مي­گرفته است و ايرانيان با فرهنگ ايران زمين آشنا مي­شدند. بنابراين، آموزش مردمي از روي داستان­هاي كهن ريشه در ساليان دور دارد و در فرهنگ ايراني آموزش از روي داستان­سرايي جايگاه ويژه اي دارد.
اما در ژئوتوريسم هدف بيان داستان­هاي افسانه­اي و غيرواقعي زمين­شناسي براي خوشايند مردم نيست. ازاين رو، چون درك طبيعت به سادگي براي همگان مقدور نيست، تفسير به درك بيش­تر همگاني ياري مي­رساند. براي مثال جواهر لعل نهرو مي­گويد: »هر قطعه سنگ كوچكي در كناره­هاي رودخانه­ها و ميانه­راه­ها ورقي از دفتر طبيعت را نشان مي­دهد، به شرط آنكه خواندن آن را بلد باشيد«. از اين­رو، در ژئوتوريسم هدف تفسير عبارت است از رمزگشايي طبيعت براي پركردن اوقات فراغت و افزايش آگاهي­هاي زمين­شناختي و مسائل فرهنگي مرتبط با مسائل زمين­شناختي براي عموم مردم. علاوه بر نگاه علمي مي­توان از ديدگاههاي هنري، شاعرانه، فلسفي و غوطه ور ساختن تخيل نيز براي كمك به تفسير واقعي محيط و پديده­هاي زمين­شناختي بهره گرفت. براي مثال، در كتاب اطلس ژئوتوريسم قشم (امري كاظمي، 1383) به پديده­هاي فرسايشي ژئوپارك قشم صرفاً از ديدگاه زيبايي­شناسي پرداخته شده است. در مقدمة اين كتاب آمده است: <... سپس تندباد زوزه­كشان و بي­مهار به جاي جاي جزيره سركشيد و رگبار بي­محابا بر پستي و بلندي­هاي پيكرش فرود آمد، خاك ذره ذره فروريخت و سنگ لايه لايه فرسوده شد تا دره تنديس­ها، دره ستاره­ها، تنگه­ها، هيولاهاي پراكنده در اينجا و آنجا، غول­سنگ­ها، بام قشم، ستيغ­ها، و چه بسيار پديده­هاي زمين­شناسي ديگر با هم يا جدا ازهم پديد آيند و جزيره­اي بسازند كه مانند آن در ديگر جاها نيست. براي آن­ها كه مي­خواهند با تماشاي زيبايي­هاي كم­نظير طبيعي آن مشق عشق كنند؛ براي آن­ها كه در پي لمس بازمانده­هاي دوره­هاي گذشتة زمين­شناسي­اند؛ و براي آن­ها كه نگاه­شان و احساس­شان جز به ديدن مكان­هاي بكر و اصيل ارضا نمي­شود. نمونة ديگر عكسي است كه فضاپيماي وويجر[URL="You can see links before reply_ftn5"][5] (You can see links before reply_ftn4) (You can see links before reply_ftn5) از زمين گرفت و زمين را در فضاي بيكران نشان مي­دهد. كارل ساگان، فضانورد آمريكايي، كتابي به نام فضاي بيكران نوشته است و در قسمتي از كتاب آورده است: دوباره به اين نقطه نگاه كنيد. همين جاست. خانه اينجاست. ما اينجاييم. تمام كساني كه دوستشان داريد، تمام كساني كه مي­شناسيد، تمام كساني كه تا به حال چيزي در موردشان نشنيده ايد، و تمام كساني كه وجود داشته­اند زندگي­شان را در اينجا سپري كرده­اند. برآيند تمام خوشي­ها و رنج­هاي ما در همين نقطه جمع شده است. هزاران مذهب، ايدئولوژي، و دكتري اقتصادي كه آفرينندگانشان از صحت آن­ها كاملاً مطمئن بوده اند؛ تمامي شكارچيان و صيادان، تمامي قهرمانان و بزدلان، تمامي پادشاهان و رعايا، تمامي زوج­هاي جوان عاشق، تمامي پدران و مادران، كودكان اميدوار، مخترعان و مكتشفان، تمامي معلمان اخلاق، و تمامي رهبران كبير آنجا زيسته­اند، در اين ذرة غبار كه در فضاي بي­كران در مقابل اشعة خورشيد شناور است. زمين ذره اي بسياركوچك در مقابل عظمت جهان است. به بي­رحمي­هاي بي­پاياني كه ساكنان گوشه­اي از اين نقطه، به ساكنان گوشه اي ديگر (كه از اين فاصله نمي­توان آن­ها را از هم بازشناخت) تحميل كرده اند بينديشيد، ... و سعي در گرامي داشتن و حفظ اين نقطة آبي كم رنگ نماييم؛ يعني، تنها خانه­اي كه تاكنون شناخته­ايم. در مراكز تفسير در بيان سادة مسائل علمي، بيان هر نوع نوآوري امري حياتي است. براي مثال، براي نشان دادن تاريخ زمين­شناسي، ديدگاه زير راه گشاست:
تصور كنيد بتوانيم سن زمين را فشرده كنيم و هر 100 ميليون سال آن را يك سال در نظر بگيريم. در اين صورت كرة زمين مانند فردي 46 ساله خواهد بود كه هيچ اطلاعي در مورد هفت سال اول اين فرد وجود ندارد و دربارة سال­هاي مياني زندگي او نيز اطلاعات كم و بيش پراكنده­اي داريم. اما اين را مي دانيم كه در 42 سالگي گياهان و جنگل ها پديدار شده و شروع به رشد و نمو كرده­اند. اثري از دايناسورها و خزندگان عظيم­الجثه تا همين يك سال پيش نبود! يعني زمين آن­ها را در سن 45 سالگي به چشم خود ديد و تقريباً 8 ماه پيش پستانداران را به دنيا آورد و آخر هفتة گذشته دوران يخ سراسر زمين را فراگرفت. انسان جديد فقط حدود چهار ساعت روي زمين است و طی همين يك ساعت گذشته كشاورزي را كشف كرده است. بيش از يك دقيقه از عمر انقلاب صنعتي نمي­گذرد. حال ببينيد انسان در اين يك دقيقه چه بلايي بر سر اين بيچاره ی 46 ساله آورده است. او طي چهل ثانية زيست­شناختي از اين بهشت آشغال­داني كاملي ساخته و نسل 500 خانواده از جانداران را منقرض كرده است. سوخت­هاي اين سياره را مال خود كرده و الان مثل كودكي معصوم و بي­تقصير ايستاده و به اين حملة برق­آسا نگاه مي­كند.

منبع: گزارش گردشگري معدني- تهيه كنندگان: آيدين زينال زاده، سونا دانشور نيا، ايرج ميلاني- زمستان 91- معاونت امور معادن و صنايع معدني وزارت صنعت،‌معدن و تجارت
[1] (You can see links before reply_ftnref1) The UNESCO Global Network of Geoparks

[2] (You can see links before reply_ftnref2) The Network of European Geoparks

[3] (You can see links before reply_ftnref3) Light

[4] (You can see links before reply_ftnref4) Cola Peninsula

[5] (You can see links before reply_ftnref5) Voyager

[AidinSniper]

2-8- انواع ژئوتوریسم:
ایران به دلیل داشتن بخشی از زیباترین میراث زمین­شناختی سیاره­ی زمین، پتانسیل بسیار خوبی از نظر صنعت ژئوتوریسم دارد. از جمله بی­نظیرترین گنبدهای نمکی جهان، فسیل زرافه و سایر جانداران در مراغه، ورزقان، اصفهان و اقصی نقاط کشور، میراث معدنکاری و ذوب فلزات در زمان­های کهن در ایران مرکزی، داغ­ترین بیابان جهان، کلوت­های منحصر بفرد لوت، فسیل و آثار انسانی در غارهایی مثل منطقه­ی خشت و کمارچ شهرستان کازرون فارس و معدن نمک چهرآباد زنجان، وجود معدن شدادی و متروکه همچون مگنتیت شاخانی بر در لنگرود، شرب و روی مهدی­آباد یزد، مس مزرعه و... و معادن فعالی چون مس سرچشمه، مس سونگون و... دست به دست هم داده و باعث شده که ایران­زمین از نظر پدیده­های ژئوتوریسمی به یکی از کشورهاي منحصر بفرد دنیا تبدیل شود. این نکته وظیفه­ی متخصصان علوم زمین را در معرفی و شناساندن جاذبه­های این صنعت سنگین­تر می­نماید. ژئوسایت ممکن است چشم­انداز، دسته­ای از اشکال متنوع ناهمواری­ها، رخنمون سنگی، همچنین لایه­های فسیل­دار یا فسیل بخصوصی باشد. از طرفی شکل­شناسی زمین یا ژئومورفولوژی در قالب جغرافیای فیزیکی معنا می­یابد. در واقع جغرافیای فیزیکی زیرشاخه­ای از دو حوزه­ی جغرافیا و علوم زمین است که هدف اصلی آن شرح ویژگی مکانی پدیده­های مختلف طبیعی همراه با هیدروسفر، بیوسفر، اتمسفر و لیتوسفر زمین است. این علم بدلیل مطالعه­ی فرآیندها و اشکال سطحی زمین، در معرفی پدیده­های سطح زمین به صنعت ژئوتوریسم نقش کلیدی دارد. از طرف دیگر، جاذبه­های تاریخی- فرهنگی معادن و سکونتگاه­های حفر شده در طبیعت و فعالیت­های ماجراجویانه نیز در این بین جای می­گیرند. ژئوتوريسم به هفت زيرشاخه اصلی تقسيم مي­شود .اين زيرشاخه­ها عبارتند از:

1- ماجراجويانه با رويكردهاي ورزشي: كوهها، غارها، رودخانه ها، درياچه ها، كوير و بيابان.

2- رخنمونهاي جاده اي.

3- زمين شناسي و شكل شناسي: فرآيند زمين مثل آتشفشانها، شكلهاي زمين مثل پيچهاي رودخانه.

4- بناهاي صخره اي، سنگي و دست كند: مصالح بكار رفته يا نوع سازندهاي سنگي.

5- معدنكاري: معادن درحال استخراج امروزي، معادن متروكه معاصر، ميراث معدنكاري و فلزكاري كهن.

6- فسيل هاي انساني

7- ژئوتوريسم اكتشافي: ژئوآركئولوژي (زمين باستان شناسي)، اكتشاف كاني جواهري و فلزات قيمتي.


2-٩- ابزار و روشهای تفسیر ژئوتوریسمی در ژئوپارک­ها و ژئوسایت­ها:
همة ما از دوران كودكي گوش فرادادن به داستان­ها را دوست داريم. در بزرگسالي شنيدن داستان­ها قبل از خواب ادامه مي­يابد كه به صورت تماشاي هر شب سريال­هاي تلويزيوني يا فيلم­هاي سينمايي است. اين اشتياق تا لحظة مرگ ادامه مي­يابد كه منشأ آن شايد ميل انسان به آموزش است، چون فيلم­نامه ها بر اساس داستان نوشته مي­شوند و به جاي آنكه مخاطب تنها به شنيدن و تجسم كردن قهرمانان داستان بپردازد آنان را به صورت تصويري مشاهده مي­كند و از تجسم حاضر و آمادة ديگران استفاده مي­كند. اين ظهور داستان گاهي ممكن است با تصور ما خيلي متفاوت باشد، به گونه­اي كه يا بهتر از تجسم ما يا پايين­تر باشد كه به استعداد كارگردان و ديگر عوامل مؤثر مثل دوربين فيلم­برداري، نور، صحنه، و بازيگران بستگي دارد.
تجسم داستان­هاي زمين­شناختي نيازمند دانستن علم زمين­شناسي است. در مورد حيات كرة زمين نيز داستان­هاي نقش بسته در طبيعت بي­جان در علوم زمين­شناختي بررسي مي­شود. علم زمين­شناسي منبع داستان­هاي بي­شمار است و زمين­شناس خلاق تنها كسي است كه مي داند چطور تاريخ خوب زمين­شناختي را به پروژه­هاي ژئوتوريسمي تبديل كند. همچنين، مي­تواند حقيقت جلوي چشم و محيط­هاي گذشته را چنان مشتاقانه بازسازي كند كه همة مردم را شيفتة داستان­هاي زمين سازد. بهترين راه براي ايجاد ارتباط بين ميراث زمين­شناختي و توسعة اجتماعي- اقتصادي از طريق تشكيل شبكه­اي از ژئوپارك­ها تحت حمايت يونسكو است (نتو­دي كارويلو و رودريگز، 2009) و بهترين كار آموزش در داخل ژئوپارك است چرا كه در مركز تفسير تأثير آموزش مي­تواند به اوج خود برسد.
در بيان داستان­هاي زمين و تاريخ آن به عموم مردم، تنها تجسم و نقل آن داستان از زبان زمين­شناسان كافي نيست، هرچند ارتباط چهره به چهره و انتقال احساس، عامل بسيار مهمي است. امروزه، داستان­هاي زمين شناسي نيز به صورت فيلم با كمك نور، صدا، تصاوير بزرگ نمايشي، و ابزار آموزشي مختلف مثل ميكروسكوپ متصل به مونيتورهاي بزرگ نمايشي و نمايش نمونه­هاي موزه­اي بيان مي­گردند. هدف از اين كارها تفسير است؛ يعني شرح و بيان سرگذشت­ها و داستان­هاي زمين­شناسي به بياني ساده و جذاب كه در نهايت علاوه بر گذران اوقات فراغت، به افزايش آگاهي مردم از علم زمين­شناسي، زمين­شناسي محيط اطراف خود، و عجايب خلقت مي­انجامد. دانستن دربارة قدر و ارزش محيط بي­جان ميراث زمين­شناختي و حفظ هويت بومي و ملي، و بخشي از ميراث طبيعي محسوب مي­شود. از اين راه، علاوه بر اشتغال زمين­شناسان و اقشار ديگر مرتبط با منافع توسعة توريسم، سطح علمي، اجتماعي، اقتصادي، و فرهنگي مردم ساكن در اطراف ژئوپارك نيز ارتقا مي­يابد و به تدريج به محروميت­زدايي مناطق محروم منجر مي­شود. براي ايجاد مراكز تفسير اين سؤال مطرح است كه »چه تسهيلاتي نظر مردم را براي درك ارزش ژئوسايت­ها كه منابع فرهنگي و طبيعي تجديدناپذيرند قوت مي­بخشد؟ «
از طرفي، نيازمندي به اقدامات حفاظتي و نوآوري در عرصة گردشگري لازمة كمك به توسعة ژئوپارك­هاي جديد است. ژئوپارك در محدودة خود بايد براي برگرداندن بشر به دامان طبيعت، يك بار و براي هميشه راهكار خوب و موفقيت آميزي به كار بندد. در موارد لازم، پژوهشگران در زمينه­هاي مختلف (پژوهشهاي دانشگاهي، ارزيابي آثار محيط­زيستي، حفاظت، و ژئوتوريسم) براي بيان نوآوري در مركز تفسير كمك­رسان بوده­اند. براي مثال، در ژئوپارك آروكا در پرتغال فسيل­هاي عظيم به دست آمده از تريلوبيت، ميراث زمين­شناختي اين كشور محسوب مي­شوند. در مركز تفسير اين ژئوپارك براي نمايش نحوه و زمان زندگي تريلوبيت­ها از تصاوير انيميشن استفاده مي­شود و بازديدكنندگان در مركزي به نام مركز تفسير پس از ديدن اين انيميشن و شنيدن توضيحات آن كه مربوط به اقيانوسهاي گذشتة جهان است، با صنايع دستي دانش­آموزان و هنرمندان كه نمونه­هاي تريلوبيت ساخته شده با ابزارهاي گوناگون است آشنا مي­شوند.
نمايش فيلم در مراكز تفسير نيز به دو گونه صورت مي­گيرد:
1- در مقياس بزرگ و در سينماهايي موسوم به آي­مكس.
2- در مقياس كوچك به صورت پخش تصاوير ويدئو پروژكتور روي بخشي از ديوار مركز تفسير.
نوع پخش فيلم به ميزان سرمايه­گذاري بخش­هاي دولتي و خصوصي، همچنين به اهميت موضوع از نظر انتقال به مردم بستگي دارد.
‍
ر ژئوپارك آروكا دانش آموزان با استفاده از بطري­هاي نوشابة خانواده و مواد فايبرگلاس و رنگ­آميزي آن­ها تريلوبيت­هايي به طول یک متر ساخته و در معرض نمايش گذاشته­اند. به اين نحو، داستان­هاي فسيل شاخص منطقه به كودكان و دانش­آموزان نيز منتقل مي­شود و با شركت در فعاليت­هاي جنبي همچون ساخت كاردستي و اهداي آن به مركز تفسير به غنا و تنوع ابزار آموزشي ژئوپارك مي­افزايند. در مواردي كه كاردستي­ها بيش از حد تجمع يابند، فروش آن­ها منبع درآمدي براي اهالي خواهد بود. براي مثال، در فرانسه فسيل­هاي تريلوبيت به صورت گچي و رنگ­آميزي شده به مردم فروخته مي­شود.

كار در ژئوپارك و برنامه­ريزي عملي بدون در نظرگرفتن زمان عملي نيست. براي اين كار تقويم سالانه­اي به نام »تقويم وقايع زمين­شناختي «در نظر گرفته مي­شود كه حاوي مطالب زير است:
ارتباط دائمي با رسانه­هاي محلي، برنامه­هاي آموزشي، گسترش مسيرهاي گشت وگذار زمين­شناختي، گسترش مراكز تفسير و تقويت فيزيكي موزه­هاي فضاي باز، و اجراي برنامة نظرخواهي محلي، ملي و وب سايتي كه مرتب روزآمدسازي مي­شوند، انتشار نشريات دوره­اي، اهداي جوايز ملي و بين­المللي، ضرورت اساسي براي رساندن خوراك منطقه­اي و ملي به رسانه­ها و جذب اقشار مختلف جامعه. براي جلب نظر و جذب مردم حتي رستوران­هاي ژئوتوريسمي نيز افتتاح مي­شود.

20789
شكل 2-2- كاردستي مجسمه مانندي از تريلوبيت. نوارهاي آويزان، بطري­هاي آب معدني بريده شده­اند و در سر تريلوبيت نيز در همان بطريها به رنگ مشكي با اسپري رنگ شده و روي قطعهاي از فايبرگلاس نصب شده است. طول اين كاردستي دانش­آموزي حدود 2/1 متر و عرض آن حدود 40 سانتيمتر است. (عكس از بهرام نكوئي صدري)

20790
شكل2-3- تابلويي با نقش برجستة تريلوبيت از يك هنرمند كه در ديوار مركز تفسير معدن كانلاس در ژئوپارك آروكا، در كشور پرتغال نصب شده است. (عكس از بهرام نكوئي صدري)


يافتن مسيرهاي درست و استقرار بهتر مردم در موقعيت­هايي كه امكان بيش­ترين تماشا از ژئوپارك و مناظر را داشته باشند اهميت دارد. همچنين، در سطح ملي پيدا كردن روش­هايي كه به مردم آگاهي بيش­تري از ژئوپارك بدهد ضروري است. براي مثال، در ژئوپارك فولكان آيفل درآلمان[1] (You can see links before reply_ftn1) شوراي محلي با تغيير نام ناحيه به چترآتشفشاني[2] (You can see links before reply_ftn2) به مديريت پروژه كمك كرده­اند (نئودي كاروليو و رودريگز، 2009).
برنامه­هاي آموزشي در ژئوپارك به منظور تفسير پديده­هاي علوم زمين و بالابردن درك عموم نسبت به محيط اطراف و آفريده­هاي الهي تنها محدود به بزرگسالان و ذكر داستان آفرينش براي آن­ها نيست، بلكه بيش­ترين مخاطب داستان­ها كودكان و نوجوانان­اند. در يكي از ژئوپارك­هاي منطقة اوزنابوروك آلمان تشكيل گروه سرود زمين­شناسي و ژئوپارك، اجراي نمايشنامه دربارة دايناسور، و ساختن نمونه­هاي مشابه طبيعي سنگ از پشم گوسفند و آموزش آن به كودكان از جملة برنامه هاي آموزشي محسوب مي­شود. در اين فعاليت­ها كودكان ياد مي­گيرند كه با ديد تازه­اي به محيط طبيعت بي­جان اطراف خود بنگرند. براي اين منظور از فعاليت­هاي هنري براي جلب توجه كودكان و دانش­آموزان استفاده مي­شود. بيش­تر اين فعاليت­ها در مراكز تفسير و مراكز اجراي فعاليت­هاي جنبي ژئوپارك­ها انجام مي­پذيرد. مراكز تفسير شامل محل فعاليت­هاي دانش­آموزي، فعاليت­هاي تفريحي- علمي بزرگسالان، و در موارد استثنايي محل فعاليتهاي اختصاصي دانشمندان مي­باشد.

منبع: گزارش گردشگري معدني- تهيه كنندگان: آيدين زينال زاده، سونا دانشور نيا، ايرج ميلاني- زمستان 91- معاونت امور معادن و صنايع معدني وزارت صنعت،‌معدن و تجارت
[1] (You can see links before reply_ftnref1) The Vulkaneifel Geopark

[2] (You can see links before reply_ftnref2) The Volcanoes as umbrella

[AidinSniper]

يافتن مسيرهاي درست و استقرار بهتر مردم در موقعيت­هايي كه امكان بيش­ترين تماشا از ژئوپارك و مناظر را داشته باشند اهميت دارد. همچنين، در سطح ملي پيدا كردن روش­هايي كه به مردم آگاهي بيش­تري از ژئوپارك بدهد ضروري است. براي مثال، در ژئوپارك فولكان آيفل در آلمان[1] (You can see links before reply_ftn1) (You can see links before reply_ftn1) شوراي محلي با تغيير نام ناحيه به چتر آتشفشاني[2] (You can see links before reply_ftn2) (You can see links before reply_ftn2) به مديريت پروژه كمك كرده­اند (نئودي كاروليو و رودريگز، 2009).
برنامه­هاي آموزشي در ژئوپارك به منظور تفسير پديده­هاي علوم زمين و بالابردن درك عموم نسبت به محيط اطراف و آفريده­هاي الهي تنها محدود به بزرگسالان و ذكر داستان آفرينش براي آن­ها نيست، بلكه بيش­ترين مخاطب داستان­ها كودكان و نوجوانان­اند. در يكي از ژئوپارك­هاي منطقة اوزنابوروك آلمان تشكيل گروه سرود زمين­شناسي و ژئوپارك، اجراي نمايشنامه دربارة دايناسور، و ساختن نمونه­هاي مشابه طبيعي سنگ از پشم گوسفند و آموزش آن به كودكان از جملة برنامه هاي آموزشي محسوب مي­شود. در اين فعاليت­ها كودكان ياد مي­گيرند كه با ديد تازه­اي به محيط طبيعت بي­جان اطراف خود بنگرند. براي اين منظور از فعاليت­هاي هنري براي جلب توجه كودكان و دانش­آموزان استفاده مي­شود. بيش­تر اين فعاليت­ها در مراكز تفسير و مراكز اجراي فعاليت­هاي جنبي ژئوپارك­ها انجام مي­پذيرد. مراكز تفسير شامل محل فعاليت­هاي دانش­آموزي، فعاليت­هاي تفريحي- علمي بزرگسالان، و در موارد استثنايي محل فعاليتهاي اختصاصي دانشمندان مي­باشد.
2-10- استفاده از هنر مفهومی:
هنر مفهومي يكي از گرايش­هاي مهم هنر غرب است كه از دهه­ی 1960 شكل گرفته است. در اين نظريه، مفهوم انگاشت كلي از موارد خاص اهميت دارد، نه چگونگي بيان آن. در واقع، فكر هنرمند مهم است، نه شيء هنري. هدف، رسانيدن مفهوم يا ايدة معيني به مخاطب است. وسيله­ی بيان هر چه باشد در نتيجه، كار توسعة قالب هاي هنري متداول نيز امري غيرلازم است. بنابراين، هنرمندان مفهومي انگارها و اطلاعات موردنظرشان را به كمك مواد گوناگون و ناهمخوان، چون مقاله، عكس، سند، نمودار، نقشه و نيز از طريق زبان گفتاري به مخاطبان انتقال مي­دهند. از اين روش در جهت انتقال مفاهيم حفظ طبيعت بي­جان در داخل ژئوپارك­ها و مراكز تفسير مي­توان بهره برد.
نمونه­اي از آن، باغ سنگي درويش­خان در استان كرمان در مسير ميمند- بندرعباس است. باغي از سنگ­هاي گوناگون كه هر كدام نماد و مفهوم ذهني پيرمردي ناشنواست و در حقيقت فيلسوفي در اين دنياي مدرن است. اين مرد ناشنوا عمري دغدغه­اش سنگ بوده است و با چيدمان سنگ­ها، آواي قلبش را بر همگان عرضه مي­دارد.

2-11- ژئوتوریسم معادن یا گردشگری معدنی:
در تاریخ تمدن بشری، انسان همواره سعی در بکارگیری منابع اولیه­ی طبیعت نظیر آب، باد، خاک و فلزات داشته و همین انگیزه باعث پیشرفت­های شگرف درطول قرون و اعصار شده است. کاربرد مواد معدنی در صنایع بویژه بعد از جنگ جهانی دوم رشد سریعی پیدا کرد.
ژئوتوریسم معادن خود به بخشهای متنوعی تقسیم می­شود که شامل معادن شدادی و متروکه، درحال استخراج و فعالیت­های اکتشافی، کارخانه­های کانه­آرایی و فرآوری و نیز سایت­های بازسازی شده است. در دیدگاه برنامه­ریزی محیطی شناسایی پهنه­های در بر دارنده­ی منابع مختلف کشور از جمله مکان­های معدنی متروکه و فعال برای مدیریت و برنامه­ریزی بازدید تورهای گردشگری معادن و تعین مناطق بالقوه اهمیت دارد. تعداد معادن ایران به قدری زیاد است که با اندک فاصله­ی زمانی و حتی با خودروی شخصی یا وسائط نقلیه­ی جمعی می­توان بسیاری از معادن مناطق مختلف ایران را مورد بازدید قرار داد.

از بين جاذبه­هاي ژئوتوريستي هر کشوري، معادن از اهميت خاصي براي جاذبه­هاي توريستي برخوردار هستند که با عنوان ژئوتوريسم معادن مورد توجه قرار دارند. چرا که ديدن معادن، روشهاي اکتشاف و استخراج آن­ها، دستگاه­ها و ماشين آلات مورد استفاده براي استخراج معادن، مشاهده انواع سنگ­ها به ويژه سنگ­هاي قيمتي و جواهري براي مردم جذابيت خاصي دارد. همچنين درک مواهب خدادادي به صورت معادن و پتانسيل مناطق و روش­هاي معدن کاري و تاريخچه معدن­کاري هر منطقه در زمان حال و از گذشته هاي دور به منظور رونق گردش­گري طبيعت­گرا و پرکردن اوقات فراغت و کمک به درک و استفاده درست از مواهب و حفظ محيط زيست و آموزش همگاني علوم زمين و معدن­کاري، از رويکردهاي جديد جهان است که خود مي­تواند نقش مهمي در کارآفريني براي مهندسان معدن و افزايش درآمد جنبي معادن بخش خصوصي و حفظ طبيعت بي­جان بعد از عمليات معدن­کاري داشته باشد.
ژئوتوريسم معادن و بازسازي زمين­هاي استخراجي به منظور توسعه توريست و کاربردهاي ژئوتوريستي آن­ها مواردي است که از نظر کارشناسان و مديران ملي و محلي به دور مانده است و نيازمند به رويکرد و توجه ويژه به آن­ها در کارآفريني و توسعه پايدار و توجه به مواهب الهي و استفاده از پتانسيل­هاي خاص هر منطقه در کنار ميراث تاريخي و فرهنگي است. بازسازي معادن در حين و بعد از معدن­کاري با توجه به پتانسيل معادن در زمينه­هاي توريسم و ژئوتوريسم کشاورزي انجام مي­شود.
2-11-1 گردشگری معدنی و تمدن ایران:
با وجود تمدن باشکوه ایران در زمان باستان بویژه تکامل معدنکاری و ذوب فلزات باید به وجود نظام آموزشی در این رشته در زمان­های کهن باور داشت. آثار باشکوه و زیبای متعلق به تمدن چندین هزار ساله که در سراسر کشورمان پراکنده یا در موزه­های ایران و جهان گردآوری شده­اند، یادآور مغزهای سازنده و دست­های کوشنده­ای است که سنگ­ها و کانی­ها را بازشناخته و از زمین بیرون کشیده­اند. در کتب تاریخی از نام و کار کسانیکه در طول تاریخ با کوشش و دانش خویش مواد خام و سنگ بنای تمدن را تحویل نسل زمان خود كرده­اند کمتر یاد می­شود. گذشته­های پرافتخار معدنکاری ایران که گهواره­ی معدن و متالورژی است، با صنعت ژئوتوریسم به همگان شناسانده می­شود. در این نوع گردشگری معادن با ابزارهای مختلف سمعی و بصری به گردشگران معرفی می­شود. در گردشگری معدنی آموزش داده می­شود که اینگونه محصولات معدنی چه تاریخچه­ای را پشت سر گذاشته­اند و بصورت میراث معدنکاری بدست نسل حاضر رسیده­اند. در حال حاضر تعداد معادن فعال، متروکه و تعطیل موقت بیش از 5500 مورد است که یقیناً تعداد قابل توجهی از آنها مستعد تبدیل به ژئوسایت معدنی هستند.
2-11-2 گردشگری معادن، فلزکاری و تاریخ معدنکاری ایران:
بشر طلا را حدود 12000 سال قبل از میلاد ساخت ولی نخستین فلزی که انسان کشف کرد، مس بود. در برخی منابع آمده است مس از 18000 سال پیش از میلاد شناخته شده بود و مصریان 12000 سال پیش از میلاد فلز مس را می­شناختند.
معدن­کاري باستاني که در اصطلاح معدن­کاران «شدادي» نيز گفته می­شود، به طور سنتي در هزاره چهارم قبل از ميلاد و احتمالاً قبل از آن، در سرزمين ايران انجام مي­شده است. از بازمانده­هاي چوب­هاي مورد استفاده براي کوره­هاي ذوب شدادي در چند ناحيه کرمان که مورد آزمايش سن راديومتري با روش راديو کربني قرار گرفته­اند، تاريخچه معدن­کاري در ايران را حدود پنج هزار سال قبل از ميلاد مسيح تخمين زده­اند.
براساس شواهد باستان­شناسي و معدن­کاري قديمي، مرکز، شرق و شمال ايران داراي کهن­ترين پيشينه فلزگري مي­باشند. اواخر هزاره هفتم در ايران را مرحله گذر از عصر نوسنگي به عصر فلزات مي­دانند، در حالي که عصر نوسنگي در اروپا تا هزاره چهارم ادامه داشته است. از نظر باستان­شناسان ایرانی و یافته­های جدید، فلات ایران مهد فلزکاری و معدنکاری مس جهان است. ایران سرزمینی پرمایه از کانه­های فلزی است. مردم تمدن­های مصر، بابل، سند و جیحون با همه­ی دانش خود نمی­توانستند نخستین گدازندگان فلز باشند زیرا مواد خام اولیه و سوخت لازم برای گداختن آنرا در اختیار نداشتند. رشته­کوههایی که از ترودوس (در ترکیه) تا کرانه­های جنوبی دریای خزر کشیده شده، از کانه­های گوناگون و سوخت غنی بوده و دانش ذوب فلزات نیز از آنجا به مراکز دیگر در آسیا، آفریقا و اروپا راه یافته است. بی­سبب نیست که ایران را گاهواره ی گداز فلزات دانسته­اند. در ایران تاریخ کشف مس به اواخر هزاره ی هفتم و هزاره­ی ششم می­رسد.
در سال 1966 در فرانسه مجسمه گوسفندي از فيروزه ساخته شده بود و در موزه­اي به عنوان هنر 7000 ساله ايران، به تماشاي همگان گذاشته شد و اين موضوع نشان از آن دارد که تاريخ استخراج و بکارگيري فيروزه در ايران، به بيش از 7000 سال پيش مي­رسد. همچنين کوره­هاي قديمي ذوب فلزات و سرباره­هاي باقيمانده آنان، در دامنه رشته کوه­هاي زاگرس و البرز تا کوير يزد، کرمان، قم، کاشان، خراسان و همچنين در دامنه رشته­کوه­هاي بلوچستان مانند سرباره­ هاي معدني مس چهل کوره و معادن متروکه سرب و روي بين ناحيه خارستان و بيدستر تفتان حاکي از مهارت نياکان ما در امر استحصال فلزات از مواد معدني دارد. گرانتوسکی می­گوید آثاری که در بخش­هایی از ایران در هزاره­ی ششم قبل از میلاد پیدا شده باید منطبق بر دوره­ی کالکولیت (زمان مس- سنگ) باشد. در این زمان بومیان کوه­گرد در هنگام چرانیدن دام­های خود متوجه قسمت­های براق و رنگینی در سنگ­ها شدند. بدین ترتیب با مس آزاد و کربنات مس (مالاکیت) آشنایی یافتند. باستان­شناسی به نام صراف اعتقاد دارد که ساکنان تل ابلیس کرمان حدود 6000 سال پیش توانسته­اند به ارزش و اهمیت سنگ مس در اطراف دهکده­ی خویش پی ببردند و بعد از استخراج و ذوب آن در ظرف سفالین، اقدام به ساخت ادوات مسین نمایند. همچنین تپه سیلک کاشان نیز از نخستین مکان­های کشف فلز عنوان شده است. در کوهستان­های مرکزی ایران، از قزوین تا کرمان، روستاهایی کشف شده­اند که در 6000 سال پیش، از معادن مس بهره­برداری می­کردند. در ایران کوره­های گلی بی­شمار با تکه­های مس مربوط به هزاره­ی پنجم قبل از میلاد یافت شده است. مکان­هایی از این قبیل معمولاً پس از حفاری­های باستان­شناسی و انجام مطالعات لازم قابل تبدیل به ژئوسایت و موزه­های تاریخ و میراث معدنکاری ایران خواهند بود.
آزمایشات گرده­شناسی نشان داده­اند 5500 تا 10000 سال پیش دامنه­های زاگرس پوشیده از جنگل انبوه درختان تاغ و بنه بوده است و سوخت لازم برای گداز سنگ­های معدنی را از این چوب تهیه می­کردند. امروزه در کنار کویر و دامنه­های زاگرس شمار کمی از آن به چشم می­خورد.
در قبرستان زاغه در جنوب قزوین نیز به وجود کارگاههای فلزگری اشاره شده است که از روش دم برای ذوب سنگ معدن استفاده می­کردند. در هزاره ی چهارم در ایران فلز به تدریج برای ساختن ابزار استفاده شد ولی سنگ نیز ارزش قبلی خود را حفظ کرد. مس را هنوز چکش­کاری می­کردند ولی ذوب نمی­کردند. از طرف دیگر جواهر فراوانتر شد و دنیای جواهر با مواد جدیدی مانند عقیق و فیروزه که رنگ درخشان آنها جذابتر از همه بود غنی گردید.
در هزاره ی چهارم پیش از میلاد سنگ آهک، سنگ سیاه و سنگ­های گرانبها مانند لاجورد و یاقوت را از ایران به بین­النهرین می­بردند و بازرگانی میان آن ناحیه و شرق زاگرس برقرار بوده است. در ناحیه­ی میان رودان (بین النهرین)، رود وسیله­ای برای حمل و نقل بوده است. این رود را اوروتو (رود مس) می­نامیدند. ایران در هزاره­ی سوم پیش از میلاد علاوه بر دارا بودن کانی­های مس، طلا و سرب راه ترانزیت سرب ارمنستان و لاجورد بدخشان نیز بوده است.
از آغاز هزاره سوم پيش از ميلاد، در نوشته­هاي دوره­هاي پادشاهي سومري، بابلي و ايلامي اغلب از پيشرفت­هاي ايرانيان در زمينه صنعتي، معدني و بازرگاني ياد شده است. در اين مراکز صنعتي، فلزگرايي و سفالگري، صنعت سنگ صابون و سنگ مرمر، رونق فراواني داشته است و همچنين در کارگاه­هاي آن­ها سنگ­هاي نيمه قيمتي چون عقيق، سنگ لاجورد و فيروزه توليد شده است.
در هزاره­ی سوم بهره برداری از معادن سنگ صابون (استاتیت) و ساخت اشیا در تپه­ی یحیی واقع در 25 کیلومتری جنوب کرمان وجود داشته است. همچنین در شعاع 25 کیلومتری این تپه چهار مکان برای استخراج سنگ صابون شناسایی شده است. از سنگ چخماق برای تراش سنگ صابون استفاده می­شده است. این مکان نیز درصورت بکارگیری ابزار تفسیر مناسب، بطور بالقوه قابلیت تبدیل به ژئوسایت معدنکاری کهن ایران را برای جذب ژئوتوریست­های ایران و جهان خواهد داشت.
در پایان هزاره­ی سوم در قسمت غربی ایران شواهدی برای ساختن اشیای کوچک از مفرغ (آلیاژی از مس و قلع) مشهود است. آغاز عصر مفرغ در ايران، درست هم زمان با 2 هزار سال پيش از ميلاد بوده است. کشف مفرغ موجب ساخت بيشتر اشياي فلزي و تقاضاي روزافزون مواد خام شد. احتمال مي­رود که معدن قلع ده حسين در نزديکي شازند در اين زمان شناخته شده باشد.
بين سال هاي 1000 تا 2000 ميلادي، فلز آهن نيز در ايران به کار گرفته شد. کاربرد عمومي فلز آهن، در جنگاوري و کشاورزي، اوضاع تجارت را در آغاز هزاره اول تغيير داد زيرا اين تجارت بر پايه خريد و فروش مس و فلزاتي بود که با مس ترکيب مي­شوند. احتمال مي­رود که کانسارهاي آهن شاه بلاغ (جنوب زنجان)، ماسوله و گل گهر در اين برهه از زمان شناخته شده­اند.
در هزاره­ی یکم پیش از میلاد ساکنان ایران زمین کانی­های فلزی طلا، نقره، مس، آهن، آنتیموان، سرب، روی، قلع و آرسنیک را استخراج و به خوبی فلزکاری می­کردند. در منطقه­ی انارک کوره های قدیمی متعلق به زمان­های پیش از تاریخ دیده می­شود.
در نيمه دوم هزاره اول پيش از ميلاد، با تاسيس دولت نيرومند هخامنشي، شناخت زمين و بهره­برداري از ثروت­هاي نهفته آن، روبه گسترش نهاد و استخراج مس، طلا، نقره، سرب، روي و ديگر فلزات به فراوان­ترين حد خود رسيد. ايرانيان در اين زمان، از آهن در تهيه پولاد استفاده مي­کردند و در تهيه جنگ افزار و ساختن پل استفاده مي­نمودند و سپس اين پل­ها را با قير اندود مي­نمودند که هنوز هم بدون زنگ زدگي باقي مانده اند. همچنين براي استحکام ساختمان­هاي تخت جمشيد و پاسارگاد، از آهن و سرب استفاده شده است. در اين دوره طلا و نقره نيز کاربرد فراواني داشته است و تصور مي­شود که معادن طلاي زرشوران تکاب، زرين اردکان يزد، کوه زر دامغان، کوه زر تربيت حيدريه، قلعه زري بيرجند، سرب و روي کوه سورمه فيروزآباد، آهن نيريز و فيروزه نيشابور در اين دوره ايجاد شده­اند. در دوره ساسانيان کانسارهاي سرب، روي، مس، طلا و آهن زيادي شناخته شده­اند. يشتر اشياء و ابزار فلزي که در حفاري­هاي باستان­شناسي به دست آمده، متعلق به دوره ساساني مي­باشد و از جمله معادني چون سرب و نقره نخلک، سرب و نقره خارستان و سرب و نقره آهنگران ملاير قابل اشاره است.
از آنجاکه در روزگار باستان کار استخراج معادن بر عهده­ی بردگان، بویژه اسیران جنگی بود، به محض اینکه دستگاه دولتی دچار ضعف یا شکست می­گردید این کارگران آزاد می­شدند یا فرصت گریختن می­یافتند. در زمان تسلط اسکندر و جانشینان او معدنکاری در ایران رو به انحطاط رفت. با حمله­ی اعراب و در هم ریختن حکومت­های ایران، فعالیت­های معدنی نیز بطور موقت از کار بازایستاد ولی پس از مدتی با استقرار خلافت اسلامی در سرزمینی پهناور از پامیر تا ماوراءالنهر و اسپانیا و نیز تاسیس دولت­های مقتدر سامانیان، غزنویان، آل بویه و سلجوقیان در ایران، صنایع فلزی و معدن­کاری نیز کم کم رواج یافت و حتی به نظر می­رسد همین رونق معدنکاری بود که دانشمندانی چون ابوعلی سینا و بیرونی را به بررسی علمی کانی­ها و خاستگاه آنها برانگیخت. نویسندگان و جهانگردان نیز به کارهای معدنی در این دوره بویژه در سده‌ی سوم و چهارم اشاره هایی داشته­اند.
درسده­هاي سوم و چهارم که به نام دوره رنسانس اسلام ناميده شده است، صنايع فلزي و معدن­کاري بتدريج رونق نهاد. در دوره صفويان استخراج از معادن زيرزميني انجام گرفت. در اين دوره قلع يافت­نمي شد اما آهن و فولاد، طلا و نقره به مقدار زيادي استخراج مي­شد. در دوره قاجاريه و به ويژه زمان اميرکبير، اقداماتي براي بهره­برداري از معادن طلا به عمل آمد. از معدن طلاي موته در نزديکي دليجان نيز در اين دوره بهره­برداري شده است. آرسنيک به مقدار زيادي به صورت زرنيخ زرد و قرمز در کردستان و حوالي قزوين ديده شد. همچنين گوگرد، نمک طعام، شوره و زغال سنگ به صورت معادن روباز يافت شدند. در اين دوره نفت و سنگ نمک از جزيره قشم، گل اخري در جزيره هرمز و ابوموسي، گوگرد در شرق و غرب بندرلنگه و فيروزه در نيشابور يافت شدند. در اوايل سده چهاردهم هجري خورشيدي، با پيدايش ثبات اوضاع سياسي در ايران، برنامه­هايي در جهت صنعتي شدن کشور انجام گرفت مانند احداث مجتمع ذوب آهن و ذوب مس و کارخانه هاي بافندگي، قندسازي و سيمان. نخستين فعاليت­هاي معدني از سوي دولت در حدود سال 1313 در مناطق انارک و شمشک آغاز گشت. در سال 1316 معدن زغال سنگ گلندرود (در استان مازندران) گشايش يافت. همچنين معادن سرب و روي در حوضه­هاي انارک، اصفهان، يزد، معادن مس عباس­آباد و زنجان نيز مورد اکتشاف و بهره­برداري قرار گرفتند. در سال­هاي بين 1340 – 1332 مطالعات زمين­شناسي توسط شرکت­هاي نفت در پهنه­هاي رسوبي تمرکز يافت و امکان وجود نفت و گاز در آن­ها مورد ارزيابي قرار گرفت.
به نظر می رسد در تمام ایران کار استخراج معادن بر عهده­ی بردگان نبوده است. برای مثال یافته­های باستان­شناسی براساس لباس­های کارگران و ناظران معدن در معادني مثل معدن نمک چهرآباد زنجان نشان می­دهد که کارگران این معدن لباس های چرمی خوبی داشته­اند و دلیلی بر برده بودن این معدنکاران وجود ندارد.
با توجه به پيشينه تاريخ فعاليت­هاي معدن­کاري در ايران لازم است که از معادن کشور به ويژه در زمينه فعاليت­هاي توريستي به نحو احسن بهره بگيريم. بدين منظور طی روند انجام این طرح آمار و اطلاعات معادن فعال و متروکه­ي مستعد و دارای بیشترین انطباق با شرایط ژئوتوریسمی از سازمان­های صنعت، معدن و تجارت 31 استان اخذ خواهد گردید.

منبع: گزارش گردشگري معدني- تهيه كنندگان: آيدين زينال زاده، سونا دانشور نيا، ايرج ميلاني- زمستان 91- معاونت امور معادن و صنايع معدني وزارت صنعت،‌معدن و تجارت

[1] (You can see links before reply_ftnref1)[/URL] The Vulkaneifel Geopark

[URL="You can see links before reply_ftnref2"][2] (You can see links before reply_ftnref1) The Volcanoes as umbrella

[AidinSniper]

سلام

با توجه به اينكه به فصل سوم گزارش با موضوع «نمونه هاي جهاني گسترش ژئوتوريسم معادن» رسيديم و اين فصل تصوير زياد داره، لينك دانلود فايل PDF رو قرار مي دم كه بتونيد دانلود كنيد. حجمش هم زير 3 مگابايته.
اميدوارم دوستان مطالعه كنن و مفيد فايده باشه.


You can see links before reply

منبع: گزارش گردشگري معدني- تهيه كنندگان: آيدين زينال زاده، سونا دانشور نيا، ايرج ميلاني- زمستان 91- معاونت امور معادن و صنايع معدني وزارت صنعت،‌معدن و تجارت

[AidinSniper]

سلام
عليرغم اينكه بنظرم مطالب ارائه شده مورد توجه دوستان قرار نگرفته، اما بخش پاياني مطلب رو هم ارائه مي كنم.

طرح موردنظر طی 5 فاز به شرح ذیل قابل اجرا خواهد بود:
1- فاز صفر: انجام مطالعات کتابخانه­ای
تعریف معدن مناسب: با عنایت به اینکه در بحث گردشگری هم با معادن متروکه و هم معادن فعال روبرو هستیم لذا در زمینه خصوصیات یک معدن مناسب جهت برنامه­ریزی گردشگری در دو بخش، بحث خواهیم داشت:
1) معادن فعال: معادن فعال مناسب جهت اجرای گردشگری معدنی باید جزء معادن شاخص، فعال حقیقی و بزرگ مقیاس (چه معادن زیرزمینی و چه معادن روباز) باشند. از اینرو شاخصه­هایی که وجود آنها یک معدن فعال را برای ایجاد سایت گردشگری مناسب می­سازد به شرح ذیل است:
- ایمنی مناسب
- بزرگ مقیاس بودن
- استفاده از ماشین آلات و تجهیزات پیشرفته
- وجود امکانات جانبی مناسب جهت پذیرایی از گردشگران
- وجود تنوع محصولات گردشگری در منطقه
- وجود کارخانه­های کانه آرایی و فراوری در محدوده معدن
- وجود سابقه تاريخي
- وجود جاذبه­هاي طبيعي و...
2) معادن متروکه (غیرفعال): این دسته از معادن هدف اصلی اجرای این طرح می­باشند زیرا این دسته از معادن جزء معضلات زیست محیطی به شمار می­روند. شاخصه­های موردنظر برای این معادن عبارتند از:
- وجود شرایط خاص مانند پیت بزرگ در معادن روباز یا تونل­های متعدد و طویل یا وجود چاه در معادن زیرزمینی بطوریکه بواسطه وجود این شرایط خاص دارای جذابیت باشند.
- وجود ایمنی یا امکان ایجاد ایمنی در فضاهای زیرزمینی.
- امکان ایجاد امکانات جانبی در جوار معدن.
- امکان بازدید از معدن در حداقل دو فصل از سال.
- وجود تنوع محصولات گردشگری در منطقه
- امکان ایجاد امکانات جانبی مناسب جهت پذیرایی از گردشگران
- امكان تغيير كاربري عرصه­ي معدنكاري شده
- وجود سابقه تاريخي
- وجود جاذبه­هاي طبيعي و...
شناخت نمونه­های جهانی: بخشي از مطالعه اوليه مربوط به بررسي كارهاي مشابه انجام شده در دنيا جهت توجيه پذير بودن طرح مي­باشد كه نتيجه طي يك گزارش مصور ارائه خواهد گرديد.
تهیه فرمهای جمع آوری اطلاعات اولیه
تهیه لیست معادن مستعد اجرای پایلوت: در راستای اجرای طرح، جمع­آوری اطلاعات معادن طی دو مرحله (دو پروژه مجزا) صورت خواهد پذیرفت. بدین ترتیب که ابتدا از سازمانهای صنعت، معدن و تجارت 31 استان درخواست تهیه لیست معادن فعال شاخص و متروکه مناسب جهت اجرای طرح گردشگری معدنی خواهد شد و سپس در مرحله بعدی یک لیست کوتاهتر، از معادن متروکه و فعال که مناسب تشخیص داده شوند جهت انجام بازدید­های اولیه تهیه خواهد شد.
2- فاز یک: ورود به مراحل اجرایی طرح
انجام بازدید اولیه (Preview): پس از اخذ اطلاعات معادن از سازمان­های صنعت، معدن و تجارت استانها بازدید از معادن متروکه و فعال انتخاب شده توسط کارشناسان معاونت امور معادن و صنایع معدنی وزارت صنعت، معدن و تجارت انجام خواهد گرفت.این بازدید بمنظور جمع­آوری اطلاعات اولیه معادن طی فرمهای تنظیم شده و تهیه عکس جهت ایجاد بستر مناسب برای تصمیم­سازی در مورد انتخاب لیست کوتاه نهایی معادن مستعد گردشگری معدنی می­باشد.
بازدید از لیست کوتاه تهیه شده: یک تیم کارشناسی متشکل از 2 نفر کارشناس معدن یا زمین شناسی مطلع، یک نفر کارشناس گردشگری و یک نفر فیلمبردار و عکاس بایستی از تک تک معادن لیست کوتاه نهایی بازدید به عمل آورده، نسبت به بررسی دقیق و تهیه فیلم مستند و عکس جهت ارائه گزارش اقدام نمایند.
تهیه گزارش از تمام معادن بازدید شده: پس از انجام بازدید از لیست کوتاه نهایی، نوبت به ارائه گزارش خواهد رسید که طبیعتاً این گزارش حاوی اطلاعات فنی مهندسی، زیبایی­شناختی و بررسی­های گردشگری به همراه فیلم و عکس خواهد بود. این گزارشها در جلسات کارگروه گردشگری معدنی مورد بررسی و بازبینی قرارخواهد گرفت تا معادن پایلوت انتخاب شوند.
انتخاب معادن پایلوت: پس از بررسی گزارش­های تهیه شده، معادن پایلوت انتخاب می­شوند و سپس، گزارش­های ارائه شده در خصوص آنها مدون و بصورت کتابچه، کاتالوگ و یا فیلم قابل ارائه در خواهد آمد.
3- فاز دو: بررسی و موشکافی دقیق نتایج حاصله در فازهای اجرايي و مطالعاتي
ایجاد کارگروه يا كميته اجرايي: یک کارگروه يا كميته اجرايي با حضور معاون امور معادن و صنايع معدني، نمایندگان معاونت امورمعادن و صنایع معدنی (ترجيحاً اعضاي کارگروه اوليه گردشگری معدنی) و معاونت­های سرمایه­گذاری و گردشگری سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری تشکیل خواهد شد تا تصمیم­گیری درخصوص اجرای طرح بصورت متمرکز و با درنظر گرفتن تمام جوانب امر و در نهایت تصمیم­گیری در قالب صورتجلسه رسمی و قابل اجرا انجام پذیرد.
تشکیل جلسات كارگروه يا كميته اجرايي: کارگروه فراسازمانی جلساتی جهت تنظیم سازوکار اجرایی، آیین­نامه یا بخشنامه یا توافقنامه تشکیل خواهند داد و پس از تعیین موارد فوق درخصوص هریک از معادن منتخب تصمیم گیری خواهند نمود. تصمیمات مأخوذه جهت اجرا به سازمان­ها و ادارات کل استانی ارگانهاي مرتبط ابلاغ خواهد گردید. در این راستا کارگروه گردشگری معدنی معاونت امور معادن و صنایع معدنی وزارت صنعت، معدن و تجارت بعنوان دبیرخانه گردشگری معدنی ایفای نقش خواهد نمود.
مشکل­یابی تعیین آیین نامه اجرایی برای این نوع فعالیت معدنی: طی جلسات کارگروه فراسازمانی باید مشکلات پیش­روی اجرای طرح بیان و نسبت به رفع موانع موجود و نیز ساز و کار واگذاری یا انتخاب مجری طرح گردشگری معدنی تصمیماتی اتخاذ گردد که در نهایت تصمیمات اتخاذ شده تحت عنوان آیین نامه اجرایی یا توافقنامه لازم الاجرا جهت ابلاغ به بخش­های اجرایی مربوطه تهیه خواهد شد. همچنین فرمت خاصی برای ارائه طرح­های پیشنهادی تهیه می­گردد.
4- فاز سه: تصمیم­گیری در مورد واگذاری سایت گردشگری معدنی
فراخوان طرح و انتخاب مجری مناسب،در این فراخوان که همراه با تبلیغات واگذاری معادن پایلوت به مجریان منتخب می­باشد، بسته به تصمیم اتخاذ شده در کارگروه فراسازمانی درخصوص سازوکار واگذاری معادن پایلوت به مجریان طرح گردشگری معدنی بایستی تبلیغات و اطلاع­رسانی مناسب صورت پذیرد. درصورتیکه نحوه واگذاری از طریق اعلام عمومی باشد، بایستی یک دبیرخانه جهت دریافت پیشنهادات و اسناد و مدارک تشکیل شود. پیشنهاد می­گردد کارگروه گردشگری معدنی معاونت امور معادن و صنایع معدنی وزارت صنعت، معدن و تجارت بعنوان دبیرخانه گردشگری معدنی انتخاب گردد. پس از اتمام مهلت فراخوان، شرکت­کنندگان بایستی طرح­های خود را در جلسات کارگروه فراسازمانی مطرح و طی جلسات دفاعیه از آن دفاع نمایند. داوری طرح­ها باید با حضور اعضای کارگروه فراسازمانی و حضور اساتید معتبر بعنوان نماینده علمی هر سازمان صورت پذیرد. در نهایت پس از اتمام تمام جلسات دفاعیه کارگروه و اساتید مدعو به طرح­های ارائه شده امتیاز داده، طرحی که بالاترین امتیاز را اخذ کرده باشد بعنوان طرح برتر و ارائه دهنده طرح بعنوان مجری شناخته خواهد شد. اطلاعات اجرای طرح من­جمله زمان­بندی و هزینه موردنیاز و محل تأمین هزینه يا سرمايه­گذاري نیز باید در طرح ارائه شده باشد.
نظارت در ایجاد سایت گردشگری معدنی مناسب توسط مجریان منتخب: این نظارت توسط تیم بازرسی منتخب کارگروه فراسازمانی در بازه­های زمانی مشخص، حسب طرح اولیه ارائه شده توسط مجری منتخب، جهت بررسی پیشرفت پروژه و انطباق با طرح ارائه شده و نیز صحت اجرای پروژه انجام خواهد شد.
5- فاز چهار:
در این فاز به موضوعاتی همچون بهره برداری از سایت­های گردشگری معدنی پایلوت، نظارت بر بهره برداری، گردآوری ایده­های نوین جهت ارتقاء نتایج پیش­بینی شده در طرح و برگزاری همایشهای تخصصی با موضوع گردشگری معدنی جامه عمل پوشانده خواهد شد.


منبع: گزارش گردشگري معدني- تهيه كنندگان: آيدين زينال زاده، سونا دانشور نيا، ايرج ميلاني- زمستان 91- معاونت امور معادن و صنايع معدني وزارت صنعت،‌معدن و تجارت

[Dr Ernesto]

سلام
عليرغم اينكه بنظرم مطالب ارائه شده مورد توجه دوستان قرار نگرفته، اما بخش پاياني مطلب رو هم ارائه مي كنم.

طرح موردنظر طی 5 فاز به شرح ذیل قابل اجرا خواهد بود:
1- فاز صفر: انجام مطالعات کتابخانه­ای
تعریف معدن مناسب: با عنایت به اینکه در بحث گردشگری هم با معادن متروکه و هم معادن فعال روبرو هستیم لذا در زمینه خصوصیات یک معدن مناسب جهت برنامه­ریزی گردشگری در دو بخش، بحث خواهیم داشت:
1) معادن فعال: معادن فعال مناسب جهت اجرای گردشگری معدنی باید جزء معادن شاخص، فعال حقیقی و بزرگ مقیاس (چه معادن زیرزمینی و چه معادن روباز) باشند. از اینرو شاخصه­هایی که وجود آنها یک معدن فعال را برای ایجاد سایت گردشگری مناسب می­سازد به شرح ذیل است:
- ایمنی مناسب
- بزرگ مقیاس بودن
- استفاده از ماشین آلات و تجهیزات پیشرفته
- وجود امکانات جانبی مناسب جهت پذیرایی از گردشگران
- وجود تنوع محصولات گردشگری در منطقه
- وجود کارخانه­های کانه آرایی و فراوری در محدوده معدن
- وجود سابقه تاريخي
- وجود جاذبه­هاي طبيعي و...
2) معادن متروکه (غیرفعال): این دسته از معادن هدف اصلی اجرای این طرح می­باشند زیرا این دسته از معادن جزء معضلات زیست محیطی به شمار می­روند. شاخصه­های موردنظر برای این معادن عبارتند از:
- وجود شرایط خاص مانند پیت بزرگ در معادن روباز یا تونل­های متعدد و طویل یا وجود چاه در معادن زیرزمینی بطوریکه بواسطه وجود این شرایط خاص دارای جذابیت باشند.
- وجود ایمنی یا امکان ایجاد ایمنی در فضاهای زیرزمینی.
- امکان ایجاد امکانات جانبی در جوار معدن.
- امکان بازدید از معدن در حداقل دو فصل از سال.
- وجود تنوع محصولات گردشگری در منطقه
- امکان ایجاد امکانات جانبی مناسب جهت پذیرایی از گردشگران
- امكان تغيير كاربري عرصه­ي معدنكاري شده
- وجود سابقه تاريخي
- وجود جاذبه­هاي طبيعي و...
شناخت نمونه­های جهانی: بخشي از مطالعه اوليه مربوط به بررسي كارهاي مشابه انجام شده در دنيا جهت توجيه پذير بودن طرح مي­باشد كه نتيجه طي يك گزارش مصور ارائه خواهد گرديد.
تهیه فرمهای جمع آوری اطلاعات اولیه
تهیه لیست معادن مستعد اجرای پایلوت: در راستای اجرای طرح، جمع­آوری اطلاعات معادن طی دو مرحله (دو پروژه مجزا) صورت خواهد پذیرفت. بدین ترتیب که ابتدا از سازمانهای صنعت، معدن و تجارت 31 استان درخواست تهیه لیست معادن فعال شاخص و متروکه مناسب جهت اجرای طرح گردشگری معدنی خواهد شد و سپس در مرحله بعدی یک لیست کوتاهتر، از معادن متروکه و فعال که مناسب تشخیص داده شوند جهت انجام بازدید­های اولیه تهیه خواهد شد.
2- فاز یک: ورود به مراحل اجرایی طرح
انجام بازدید اولیه (Preview): پس از اخذ اطلاعات معادن از سازمان­های صنعت، معدن و تجارت استانها بازدید از معادن متروکه و فعال انتخاب شده توسط کارشناسان معاونت امور معادن و صنایع معدنی وزارت صنعت، معدن و تجارت انجام خواهد گرفت.این بازدید بمنظور جمع­آوری اطلاعات اولیه معادن طی فرمهای تنظیم شده و تهیه عکس جهت ایجاد بستر مناسب برای تصمیم­سازی در مورد انتخاب لیست کوتاه نهایی معادن مستعد گردشگری معدنی می­باشد.
بازدید از لیست کوتاه تهیه شده: یک تیم کارشناسی متشکل از 2 نفر کارشناس معدن یا زمین شناسی مطلع، یک نفر کارشناس گردشگری و یک نفر فیلمبردار و عکاس بایستی از تک تک معادن لیست کوتاه نهایی بازدید به عمل آورده، نسبت به بررسی دقیق و تهیه فیلم مستند و عکس جهت ارائه گزارش اقدام نمایند.
تهیه گزارش از تمام معادن بازدید شده: پس از انجام بازدید از لیست کوتاه نهایی، نوبت به ارائه گزارش خواهد رسید که طبیعتاً این گزارش حاوی اطلاعات فنی مهندسی، زیبایی­شناختی و بررسی­های گردشگری به همراه فیلم و عکس خواهد بود. این گزارشها در جلسات کارگروه گردشگری معدنی مورد بررسی و بازبینی قرارخواهد گرفت تا معادن پایلوت انتخاب شوند.
انتخاب معادن پایلوت: پس از بررسی گزارش­های تهیه شده، معادن پایلوت انتخاب می­شوند و سپس، گزارش­های ارائه شده در خصوص آنها مدون و بصورت کتابچه، کاتالوگ و یا فیلم قابل ارائه در خواهد آمد.
3- فاز دو: بررسی و موشکافی دقیق نتایج حاصله در فازهای اجرايي و مطالعاتي
ایجاد کارگروه يا كميته اجرايي: یک کارگروه يا كميته اجرايي با حضور معاون امور معادن و صنايع معدني، نمایندگان معاونت امورمعادن و صنایع معدنی (ترجيحاً اعضاي کارگروه اوليه گردشگری معدنی) و معاونت­های سرمایه­گذاری و گردشگری سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری تشکیل خواهد شد تا تصمیم­گیری درخصوص اجرای طرح بصورت متمرکز و با درنظر گرفتن تمام جوانب امر و در نهایت تصمیم­گیری در قالب صورتجلسه رسمی و قابل اجرا انجام پذیرد.
تشکیل جلسات كارگروه يا كميته اجرايي: کارگروه فراسازمانی جلساتی جهت تنظیم سازوکار اجرایی، آیین­نامه یا بخشنامه یا توافقنامه تشکیل خواهند داد و پس از تعیین موارد فوق درخصوص هریک از معادن منتخب تصمیم گیری خواهند نمود. تصمیمات مأخوذه جهت اجرا به سازمان­ها و ادارات کل استانی ارگانهاي مرتبط ابلاغ خواهد گردید. در این راستا کارگروه گردشگری معدنی معاونت امور معادن و صنایع معدنی وزارت صنعت، معدن و تجارت بعنوان دبیرخانه گردشگری معدنی ایفای نقش خواهد نمود.
مشکل­یابی تعیین آیین نامه اجرایی برای این نوع فعالیت معدنی: طی جلسات کارگروه فراسازمانی باید مشکلات پیش­روی اجرای طرح بیان و نسبت به رفع موانع موجود و نیز ساز و کار واگذاری یا انتخاب مجری طرح گردشگری معدنی تصمیماتی اتخاذ گردد که در نهایت تصمیمات اتخاذ شده تحت عنوان آیین نامه اجرایی یا توافقنامه لازم الاجرا جهت ابلاغ به بخش­های اجرایی مربوطه تهیه خواهد شد. همچنین فرمت خاصی برای ارائه طرح­های پیشنهادی تهیه می­گردد.
4- فاز سه: تصمیم­گیری در مورد واگذاری سایت گردشگری معدنی
فراخوان طرح و انتخاب مجری مناسب،در این فراخوان که همراه با تبلیغات واگذاری معادن پایلوت به مجریان منتخب می­باشد، بسته به تصمیم اتخاذ شده در کارگروه فراسازمانی درخصوص سازوکار واگذاری معادن پایلوت به مجریان طرح گردشگری معدنی بایستی تبلیغات و اطلاع­رسانی مناسب صورت پذیرد. درصورتیکه نحوه واگذاری از طریق اعلام عمومی باشد، بایستی یک دبیرخانه جهت دریافت پیشنهادات و اسناد و مدارک تشکیل شود. پیشنهاد می­گردد کارگروه گردشگری معدنی معاونت امور معادن و صنایع معدنی وزارت صنعت، معدن و تجارت بعنوان دبیرخانه گردشگری معدنی انتخاب گردد. پس از اتمام مهلت فراخوان، شرکت­کنندگان بایستی طرح­های خود را در جلسات کارگروه فراسازمانی مطرح و طی جلسات دفاعیه از آن دفاع نمایند. داوری طرح­ها باید با حضور اعضای کارگروه فراسازمانی و حضور اساتید معتبر بعنوان نماینده علمی هر سازمان صورت پذیرد. در نهایت پس از اتمام تمام جلسات دفاعیه کارگروه و اساتید مدعو به طرح­های ارائه شده امتیاز داده، طرحی که بالاترین امتیاز را اخذ کرده باشد بعنوان طرح برتر و ارائه دهنده طرح بعنوان مجری شناخته خواهد شد. اطلاعات اجرای طرح من­جمله زمان­بندی و هزینه موردنیاز و محل تأمین هزینه يا سرمايه­گذاري نیز باید در طرح ارائه شده باشد.
نظارت در ایجاد سایت گردشگری معدنی مناسب توسط مجریان منتخب: این نظارت توسط تیم بازرسی منتخب کارگروه فراسازمانی در بازه­های زمانی مشخص، حسب طرح اولیه ارائه شده توسط مجری منتخب، جهت بررسی پیشرفت پروژه و انطباق با طرح ارائه شده و نیز صحت اجرای پروژه انجام خواهد شد.
5- فاز چهار:
در این فاز به موضوعاتی همچون بهره برداری از سایت­های گردشگری معدنی پایلوت، نظارت بر بهره برداری، گردآوری ایده­های نوین جهت ارتقاء نتایج پیش­بینی شده در طرح و برگزاری همایشهای تخصصی با موضوع گردشگری معدنی جامه عمل پوشانده خواهد شد.


منبع: گزارش گردشگري معدني- تهيه كنندگان: آيدين زينال زاده، سونا دانشور نيا، ايرج ميلاني- زمستان 91- معاونت امور معادن و صنايع معدني وزارت صنعت،‌معدن و تجارت



مهندس جان، من كلا نسبت به اين ديد كه معادن رو تفكيك كردين انتقاد دارم. مساله ژئوتوريسم و گردشگري معدني با توريسم فرهنگي فرق ميكنه، جنس آدمايي كه تو اين سفرا كه پايه طبيعت داره از نوع پذيرايي و راحتي نيست كه بخواهيم تفكيك معادن رو انجام بديم. من از بين معادني كه در سفرها رفتيم، يكي لوماشل بود كه عليرغم خاص بودن در جاي دورافتاده اي بود و البته با كارخانه فرآوري، معدن سولفات سديم با كارخانه فرآوري، معدن نمك و زغال سنگ و پوكه معدني كه متروكه و معمولي بودن و جالب اينه كه همشون با استقبال بي نظير گردشگران مواجه شد.

[AidinSniper]

مهندس جان، من كلا نسبت به اين ديد كه معادن رو تفكيك كردين انتقاد دارم. مساله ژئوتوريسم و گردشگري معدني با توريسم فرهنگي فرق ميكنه، جنس آدمايي كه تو اين سفرا كه پايه طبيعت داره از نوع پذيرايي و راحتي نيست كه بخواهيم تفكيك معادن رو انجام بديم. من از بين معادني كه در سفرها رفتيم، يكي لوماشل بود كه عليرغم خاص بودن در جاي دورافتاده اي بود و البته با كارخانه فرآوري، معدن سولفات سديم با كارخانه فرآوري، معدن نمك و زغال سنگ و پوكه معدني كه متروكه و معمولي بودن و جالب اينه كه همشون با استقبال بي نظير گردشگران مواجه شد.

سلام
اتفاقا من هم موافق تفكيك كردن نيستم و اصلا قرار نيست معادن تفكيك بشن.
اجازه بده اهداف طرح رو به تفكيك بگم و با دقت بهش توجه كنيد لطفا:

1- تبدیل معادن متروکه از معضل زیست محیطی به سایت گردشگری با جبران خسارات وارده ناشي از فعاليت معدني
2- افزایش آگاهی و اطلاعات عمومی نسبت به معدن و معدن­کاری
3- محرومیت زدائی از مناطق جمعیتی مجاور معادن
4- تمرکز زدائی و احیاء روستاهای خالی از سکنه به همراه كارآفريني و ايجاد اشتغال (به واسطه اتمام عمر معدن و در نتیجه بیکار ماندن بومیان منطقه)
5- حفظ و ارتقاي شاخصه­هاي جغرافيايي، زيست محيطي، تاريخي و فرهنگي مناطق
6- اعمال تكنيك­هاي فعال جهت جلوگيري از تخريب بيش از حد محيط (استفاده عاقلانه از زمين)
7- سوددهي و اقتصادي شدن مجدد معادن متروكه
8- ایجاد بستر مناسب جهت فراهم نمودن امکان سفرهای طبيعت­گردي و هيجان­انگيز و جذب گردشگر
9- ايجاد تعامل مثبت بين جامعه معدني و ارگانهاي مرتبط (منابع طبيعي، محيط زيست و...)
10- افزايش تعداد تفرجگاهها و در نتيجه جاذبه­هاي گردشگري شهرستانها و روستاها (خارج از پايتخت، استان تهران و ساير كلانشهرهاي كشور)
11- استفاده چندگانه از عرصه هاي معدني
12 احياي هزينه هاي انجام شده در زمان فعاليت معدن

مضاف بر اين در مرحله ي پايلوت هستيم. فعلا مجبوريم بخاطر بار مالي كه اين طرح داره بيست معدن رو بعنوان پايلوت انتخاب كنيم. ببينيد، اينكه گردشگر تمايل به بازديد و «تفرج» در محل معدن داشته باشه هيچ محدوديتي رو ايجاد نمي كنه. ولي اگر بخواهيم انتقال دهنده مفاهيم خاص باشيم و اهداف خاصي رو دنبال كنيم كه 5 سال بعد از لحاظ غير مادي چيزي عايد مون شده باشه بايد هدفمند حركت كنيم.
قطعا جذابيت هايي كه توي معدن نخلك هست توي معدن لوماشل نمي تونيد ببينيد يا اينكه معدن متروكه در اختيار وزارتخونه ست و با حمايت ساير نهادهاي دولتي و مشاركت بخش خصوصي فعال در زمينه گردشگري مي تونه به ژئو سايت يا حتي ژئوپارك تبديل بشه ولي بهره برداران معادن فعال حتي معادن بزرگ و حتي معادن دولتي تمايلي به بازشدن پاي گردشگر به معدنشون ندارن به دلايل مختلف. 99 درصد همينطور هستند.
بخش نمونه هاي جهاني رو لطفا دانلود و مطالعه بكنيد. ببينيد كشورهاي ديگه چيكار كردن و چيكار دارن مي كنن. گردشگري معدني در كشورهايي كه نمونه هاش معرفي شدن بسيار دقيق و با برنامه هستند. ديد ينده ديد حاكميتيه. يعني اين مسئوليت رو در خودم حس كردم و سه ساله پا توي مسيري گذاشتم ناهموار كه بايد روي تك تك افرادي كه باهاشون مواجه ميشم كار كنم و شير فهمشون كنم كه موضوع چيه و درست وقتي كه همه چيز مهيا ميشه دولت عوض ميشه و با آدماي جديد مواجه ميشم و همه چيز از اول.
شما بعنوان گردشگر حق داريد از هرجايي كه انتخاب مي كنيد بازديد كنيد و لذت ببريد. هيچ فرد كوچك يا بزرگ حاكميتي هم نمي تونه بياد براي شما نقشه راه ترسيم كنه يا مجبورتون كنه كه از برنامه خاصي پيروي كنيد. ولي اون افراد حاكميتي بايد خودشون رو موظف كنن كه زيرساختهايي براي گسترش و توسعه گردشگري معدني فراهم كنن. بجاي بكن نكن كردن.
توي برنامه هفته گذشته معدن و اقتصاد هم عرض كردم اگر بخوايم سهم معدن در اقتصاد بيشتر بشه و به جايگاه خودش برسه بايد كار فرهنگي و رسانه اي بكنيم. يكيش گردشگري معدنيه يكيش ساخت برنامه هاي مستند، مستند داستاني و گزارش از معادنه توي تلويزيون.
علاوه بر اين هيچ ضابطه اي نه در وزارت صنعت معدن و نه در سازمان ميراث فرهنگي براي اين سرفصل وجود نداره. بايد تعريف بشه. بايد معرفي بشه. چند گروه گردشگري مثل خودتون سراغ داريد كه بدونن معدن يعني چي؟ يا اينكه به قصد گردشگري ميشه رفت يه معدن رو ديد؟ در انتها پيشنهاد مي كنم اينها رو بخونيد، شايد ذهنيت هامون به هم نزديكتر بشه و خيلي مشتاقم اين بحث ادامه پيدا كنه. چون صد در صد يقين دارم به اصلاح خطاهاي احتمالي موجود منجر ميشه:

You can see links before replyگفت‌و‌گو: گردشگري معدني؛ پتانسيل خفته‌ي اقتصاد غير‌نفتي / مهندس آيدين زينال‌زاده؛ كارشناس دفتر امور اكتشاف معاونت امور معادن ... (You can see links before reply)

You can see links before reply گفت‌و‌گو: آينده‌ی بازار گردشگری در بطن معادن/مهندس آيدين زينال‌زاده؛ كارشناس دفتر امور اكتشاف معاونت امور معادن و ... (بخش دوم) (You can see links before reply)

[Dr Ernesto]

سلام
اتفاقا من هم موافق تفكيك كردن نيستم و اصلا قرار نيست معادن تفكيك بشن.
اجازه بده اهداف طرح رو به تفكيك بگم و با دقت بهش توجه كنيد لطفا:

1- تبدیل معادن متروکه از معضل زیست محیطی به سایت گردشگری با جبران خسارات وارده ناشي از فعاليت معدني
2- افزایش آگاهی و اطلاعات عمومی نسبت به معدن و معدن­کاری
3- محرومیت زدائی از مناطق جمعیتی مجاور معادن
4- تمرکز زدائی و احیاء روستاهای خالی از سکنه به همراه كارآفريني و ايجاد اشتغال (به واسطه اتمام عمر معدن و در نتیجه بیکار ماندن بومیان منطقه)
5- حفظ و ارتقاي شاخصه­هاي جغرافيايي، زيست محيطي، تاريخي و فرهنگي مناطق
6- اعمال تكنيك­هاي فعال جهت جلوگيري از تخريب بيش از حد محيط (استفاده عاقلانه از زمين)
7- سوددهي و اقتصادي شدن مجدد معادن متروكه
8- ایجاد بستر مناسب جهت فراهم نمودن امکان سفرهای طبيعت­گردي و هيجان­انگيز و جذب گردشگر
9- ايجاد تعامل مثبت بين جامعه معدني و ارگانهاي مرتبط (منابع طبيعي، محيط زيست و...)
10- افزايش تعداد تفرجگاهها و در نتيجه جاذبه­هاي گردشگري شهرستانها و روستاها (خارج از پايتخت، استان تهران و ساير كلانشهرهاي كشور)
11- استفاده چندگانه از عرصه هاي معدني
12 احياي هزينه هاي انجام شده در زمان فعاليت معدن

مضاف بر اين در مرحله ي پايلوت هستيم. فعلا مجبوريم بخاطر بار مالي كه اين طرح داره بيست معدن رو بعنوان پايلوت انتخاب كنيم. ببينيد، اينكه گردشگر تمايل به بازديد و «تفرج» در محل معدن داشته باشه هيچ محدوديتي رو ايجاد نمي كنه. ولي اگر بخواهيم انتقال دهنده مفاهيم خاص باشيم و اهداف خاصي رو دنبال كنيم كه 5 سال بعد از لحاظ غير مادي چيزي عايد مون شده باشه بايد هدفمند حركت كنيم.
قطعا جذابيت هايي كه توي معدن نخلك هست توي معدن لوماشل نمي تونيد ببينيد يا اينكه معدن متروكه در اختيار وزارتخونه ست و با حمايت ساير نهادهاي دولتي و مشاركت بخش خصوصي فعال در زمينه گردشگري مي تونه به ژئو سايت يا حتي ژئوپارك تبديل بشه ولي بهره برداران معادن فعال حتي معادن بزرگ و حتي معادن دولتي تمايلي به بازشدن پاي گردشگر به معدنشون ندارن به دلايل مختلف. 99 درصد همينطور هستند.
بخش نمونه هاي جهاني رو لطفا دانلود و مطالعه بكنيد. ببينيد كشورهاي ديگه چيكار كردن و چيكار دارن مي كنن. گردشگري معدني در كشورهايي كه نمونه هاش معرفي شدن بسيار دقيق و با برنامه هستند. ديد ينده ديد حاكميتيه. يعني اين مسئوليت رو در خودم حس كردم و سه ساله پا توي مسيري گذاشتم ناهموار كه بايد روي تك تك افرادي كه باهاشون مواجه ميشم كار كنم و شير فهمشون كنم كه موضوع چيه و درست وقتي كه همه چيز مهيا ميشه دولت عوض ميشه و با آدماي جديد مواجه ميشم و همه چيز از اول.
شما بعنوان گردشگر حق داريد از هرجايي كه انتخاب مي كنيد بازديد كنيد و لذت ببريد. هيچ فرد كوچك يا بزرگ حاكميتي هم نمي تونه بياد براي شما نقشه راه ترسيم كنه يا مجبورتون كنه كه از برنامه خاصي پيروي كنيد. ولي اون افراد حاكميتي بايد خودشون رو موظف كنن كه زيرساختهايي براي گسترش و توسعه گردشگري معدني فراهم كنن. بجاي بكن نكن كردن.
توي برنامه هفته گذشته معدن و اقتصاد هم عرض كردم اگر بخوايم سهم معدن در اقتصاد بيشتر بشه و به جايگاه خودش برسه بايد كار فرهنگي و رسانه اي بكنيم. يكيش گردشگري معدنيه يكيش ساخت برنامه هاي مستند، مستند داستاني و گزارش از معادنه توي تلويزيون.
علاوه بر اين هيچ ضابطه اي نه در وزارت صنعت معدن و نه در سازمان ميراث فرهنگي براي اين سرفصل وجود نداره. بايد تعريف بشه. بايد معرفي بشه. چند گروه گردشگري مثل خودتون سراغ داريد كه بدونن معدن يعني چي؟ يا اينكه به قصد گردشگري ميشه رفت يه معدن رو ديد؟ در انتها پيشنهاد مي كنم اينها رو بخونيد، شايد ذهنيت هامون به هم نزديكتر بشه و خيلي مشتاقم اين بحث ادامه پيدا كنه. چون صد در صد يقين دارم به اصلاح خطاهاي احتمالي موجود منجر ميشه:

You can see links before replyگفت‌و‌گو: گردشگري معدني؛ پتانسيل خفته‌ي اقتصاد غير‌نفتي / مهندس آيدين زينال‌زاده؛ كارشناس دفتر امور اكتشاف معاونت امور معادن ... (You can see links before reply)

You can see links before reply گفت‌و‌گو: آينده‌ی بازار گردشگری در بطن معادن/مهندس آيدين زينال‌زاده؛ كارشناس دفتر امور اكتشاف معاونت امور معادن و ... (بخش دوم) (You can see links before reply)




درود بر شما
اهداف شما، بسيار پاك و عالي و اقتصادي هستن و خدمت صادقانه. در مورد معادن دولتي من دلسوزي ندارم، چون خيلي از معادن دولتي حتي اگه ضرر هم كنن به كارشون ادامه ميدن. من هر معدني به جز سولفات سديم رفتم، خصوصي بود و تو ذهنيتم ترجيح ميدم به سرمايه گذار خصوصي كمك كنم تا دولتي. يعني واقعا با اهدافي كه عنوان كردي حال كردم. من پيشنهاد ميكنم به جاي اينكه تلاش بكني اين كارو تو جاي دولتي جا بندازي، اين كار رو جداگانه به صورت عملي انجام بده. مثل همون طرحي كه قبلا صحبت كرديم و هنوز توفيق ملاقات حاصل نشده. مقاله هاي آقاي بطحايي رو ديدم با خانم ميركاظميان. شما تو دوره اي كه پايگاه بودي با رفقاي من بودي. سعيد عارفي و آقاي ميركاظميان

[mahdieh.irani]

سلام . از پست خوبتون تشکر میکنم. میتونید فایل پی دی اف بقیه قسمت ها رو هم بگذارید؟ من دانشجوی ارشد جهانگردی هستم و به این مبحث بسیار علاقه دارم

[AidinSniper]

درود بر شما
اهداف شما، بسيار پاك و عالي و اقتصادي هستن و خدمت صادقانه. در مورد معادن دولتي من دلسوزي ندارم، چون خيلي از معادن دولتي حتي اگه ضرر هم كنن به كارشون ادامه ميدن. من هر معدني به جز سولفات سديم رفتم، خصوصي بود و تو ذهنيتم ترجيح ميدم به سرمايه گذار خصوصي كمك كنم تا دولتي. يعني واقعا با اهدافي كه عنوان كردي حال كردم. من پيشنهاد ميكنم به جاي اينكه تلاش بكني اين كارو تو جاي دولتي جا بندازي، اين كار رو جداگانه به صورت عملي انجام بده. مثل همون طرحي كه قبلا صحبت كرديم و هنوز توفيق ملاقات حاصل نشده. مقاله هاي آقاي بطحايي رو ديدم با خانم ميركاظميان. شما تو دوره اي كه پايگاه بودي با رفقاي من بودي. سعيد عارفي و آقاي ميركاظميان


شما لطف داري. تعريف اهداف مناسب يه طرف قضيه ست، به نتيجه رسوندنش يه طرف. متاسفانه نمي تونم از طريق بخش خصوصي دنبال كنم چون موضوع بايد حاكميتي اجرا بشه. البته مي تونم علاقمنداي بازديد از معادن رو براي بازديد از هر معدني تو هر جاي ايران همراهي كنم. از اين جهت مشكلي نيست. پروژه ژئوتوريسم پايگاه رو آقاي بطحايي كليد زد بنده هم در معيتشون بودم. يادش بخير ولي پايگاه داده ها كم لطفي كرد. بيشتر از 5000 دقيقه فيلم تهيه كرده بودم كه همه رو گم كردن! به هرحال چاره نيست. سه ساله دارم تلاش مي كنم از اين ببعد هم تلاش مي كنم به اميد موفقيت.

[AidinSniper]

سلام . از پست خوبتون تشکر میکنم. میتونید فایل پی دی اف بقیه قسمت ها رو هم بگذارید؟ من دانشجوی ارشد جهانگردی هستم و به این مبحث بسیار علاقه دارم

سلام
خيلي تشكر مي كنم از اينكه محبت كرديد و مطالب رو مطالعه كرديد. متاسفانه در حال حاضر امكان انتشار فايل گزارش كامل وجود نداره. انشاءالله به زودي بعد از رفع يك سري مسائل روي چشمم، تقديم مي شه.

موفق باشيد

[AidinSniper]

سلام
خواستم اطلاع بدم پنجشنبه ها ساعت 13:15 الي 14 از راديو اقتصاد برنامه اي پخش ميشه به نام معدن و اقتصاد كه لطف دوستان شامل حال بنده شده و مدتيه كه همكاري دارم.
برنامه دو هفته پاياني اسفند ماه به بحث گردشگري معدن اختصاص داده شده. البته قبل از اين هم برنامه هايي با اين موضوع تهيه و پخش شده.
دعوت مي كنم كه اين برنامه رو بشنويد و انتقاداتتون رو همينجا بفرماييد. قول ميدم منعكس كنم.

راديو اقتصاد: موج اف ام رديف 98
5 شنبه 22 و 29 اسفند ساعت 13:15 الي 14
موضوع برنامه: گردشگري معدني

شما هم هرطور كه مي تونيد اطلاع رساني بكنيد.

[sep.so]

سلام جناب آیدین چه خوب که اطلاع دادید..حتما می شنویم برنامه تون رو..درود برشما

[AidinSniper]

سلام
هنوز برنامه اي براي معادن نداريد؟


جناب مهندس، ارادت دارم قربان. خيلي هوشحالم از حضورتون
و خوشحالتر از اينكه ميتونم از اطلاعات و دانش شما استفاده كنيم.
تو برنامه هاي ژئوتوريسمي آنوبانيني، تورهايي برگزار شده كه گردشگري معدني جزئي از اون بوده است.

بازديد از معدن سولفات سديم You can see links before reply 9%85%DB%8C-%D8%AA%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%A8-%D9%88-%DA%A9%D9%88%DB%8C%D8%B1-%D9%85%DB%8C%D9%82%D8%A7%D9%86-%28%D8%AA%D9%88%D8%B1-%DA%A9%D9%88%DB%8C%D8%B1-%D9%85%DB%8C%D9%82%D8%A7%D9%86%29-%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%85%D8%A7%D9%87-1391

بازديد از معدن لوماشل You can see links before reply A%D8%B3%D9%85%D9%8A-%D8%AA%D8%B1%D9%83%D9%85%D9%86-%D8%B5%D8%AD%D8%B1%D8%A7-18-%D8%AA%D8%A7-20-%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D9%8A%D8%A8%D9%87%D8%B4%D8%AA-1392

بازديد از معدن پوكه معدني You can see links before reply 9%85%DB%8C-%D8%AC%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D9%87%D8%B1%D8%A7%D8%B2-%D8%AC%D9%85%D8%B9%D9%87-25-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AF-%D9%85%D8%A7%D9%87-1392

بازديد از معدن تراورتن You can see links before reply 9%85%D9%8A-%DA%86%D8%B4%D9%85%D9%87-%D9%87%D8%A7%D9%8A-%D8%A8%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%A8-%D8%B3%D9%88%D8%B1%D8%AA-%D9%88-%D8%BA%D8%A7%D8%B1-%D8%AF%D8%B1%D9%8A%D9%86%D8%AF-%DB%8C%DA%A9-%D8%B4%D9%87%D8%B1%D9%8A%D9%88%D8%B1-1392

بازديد از معدن نمك You can see links before reply 9%85%DB%8C-%DA%AF%D8%B1%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%B1-%28%D8%AA%D9%88%D8%B1-%DA%98%D8%A6%D9%88%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%B3%D 9%85%DB%8C%29-%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%87-1391

به شخصه خوشحال خواهم شد كه اين برنامه ها با حضور شما تداوم داشته باشه.

[AidinSniper]

سلام

توسعه گردشگری معدنی در ایران را دریابیم (You can see links before reply):

You can see links before reply

You can see links before reply

[AidinSniper]

PDF صفحه 20 روزنامه گسترش صمت مورخ شنبه هفدهم آبان ماه 93 (You can see links before reply)

احیای معادن راکد با گردشگری معدنی (You can see links before reply)



موضوع استفاده از تمامی فرصت‌های زیست محیطی در کشورهای توسعه‌یافته و در حال توسعه به یکی از موضوعات روز و مهم مبدل گشته به‌طوری‌که هم‌اکنون بسیاری از این کشورها از معادن متروکه و غیرفعال خود نیز به عنوان مکانی برای جذب گردشگر استفاده کرده و ضمن کمک به اقتصاد منطقه زمینه رشد و توسعه اقتصادی کشور را فراهم آورده است. ایران یکی از کشورهای معدن­خیز جهان به شمار آمده و از پیشینه تاریخی در معدنکاری برخوردار است و این در حالی است که هم‌اکنون در کشور ما نیز برخی از معادن متروکه درآمده و به دلیل مشکلات مالی و اقتصادی نیمه فعال شده است به همین دلیل طرح گردشگری معدنی نخستین بار در زمستان سال ۱۳۸۹ مطرح شد تا برای نخستین بار پروژه گردشگری در کشور به مرحله اجرا درآید. در واقع این نوع گردشگری در کنار پایدار بودن، به دلیل ایجاد اشتغال و درآمد، امکان رشد و بهینه‌سازی به محیط داده و به عنوان حامی و تقویت‌کننده شاخصه‌های جغرافیایی از جمله محیط زیست، میراث تاریخی و فرهنگی، هنرهای زیبا و بهبود شرایط زندگی بومیان است به طوری‌که «مناطق زشت را زیبا و مناطق فقیر را غنی» خواهد کرد.
ژئوتوریسم و گردشگری معدنی دارای اصولی است که می‌توان به مواردی همچون رشد هماهنگ در منطقه اشاره کرد. پایبندی به استانداردهای بین‌المللی و تبعیت از اخلاق گردشگری سازمان جهانی گردشگری که توسط شورای بین‌المللی تهیه شده از دیگر مواردی است که باید موردتوجه قرار گیرد. همچنین در نظر گرفتن سود بیشتر را می‌توان از دیگر اصول گردشگری معدنی به شمار آورد.
از دیگر اصول زمین‌شناسی می‌توان به رشد تنوع محصولات، تضمین رضایت گردشگر، تشویق کسب و کارهای محلی، تعیین مزایای اقتصادی و اجتماعی که موجب رشد منابع و کسب و کار بومیان محلی می‌شود، اشاره کرد.
در واقع گسترش این طرح با کمک شرکت‌های تجاری امکان استفاده منطقی از معادن به نحوی که تخریب بیش از حد مناطق را در پی نداشته فراهم کرده و از این طریق ضمن تشویق و ایجاد انگیزه برای سرمایه‌گذارای در این بخش سود سرمایه‌گذاری را تضمین خواهد کرد.
همچنین از دیگر فواید گردشگری معدنی می‌توان به حفظ و احیای محیط زیست، سوددهی و اقتصادی شدن معادن متروکه، آموزش، کارآفرینی و اشتغال­زایی، ایجاد تعامل مثبت بین جامعه معدنی و سازمان‌های مرتبط، افزایش دانش عمومی نسبت به معدن و معدنکاری، افزایش جذب دانشجویان علاقه‌مند به رشته مهندسی معدن در دانشگاه‌ها و در نتیجه تعلیم و آموزش بهتر نیروی انسانی متخصص اشاره کرد. از سوی دیگر باید توجه داشت که افزایش جذب گردشگر داخلی و خارجی به یک منطقه، موجب کاهش مهاجرت به شهرها و رونق بخشیدن به فعالیت­های اقتصادی رکودیافته در منطقه را نیز به همراه خواهد داشت.
طرح گردشگری از معادن در ۵ فاز به مرحله اجرا خواهید رسید که ابتدا مطالعات کتابخانه‌ای و اطلاعات اولیه برای شناسایی معادن مستعد جمع‌آوری خواهد شد پس از آن ورود به مراحل اجرایی و انجام بازدیدهای اولیه توسط برنامه‌سازان تلویزیونی و انتخاب معادن پایلوت راه را برای انجام فازهای بعدی طرح هموار خواهد کرد، به این ترتیب که با توجه به نتایج به‌دست آمده با ایجاد کارگروه اجرایی تصمیم‌گیری‌های لازم برای واگذاری سایت‌های گردشگری از طریق فراخوان انجام شده و در نهایت با بهره‌برداری از این سایت‌ها نسبت به برگزاری همایش‌های تخصصی با موضوع گردشگری اقدامات لازم انجام شود.
در واقع برای رسیدن به اهداف تعریف شده در طرح گردشگری معدنی ایجاد ارتباط بین سازمان‌های این حوزه از جمله وزارت صنعت، معدن و تجارت سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و منابع طبیعی، سازمان حفاظت محیط زیست و... ضروری است.
آیدین زینال‌زاده - کارشناس دفتر امور اکتشاف وزارت صنعت، معدن و تجارت

[AidinSniper]

گردشگري معدني، طرحي با اهداف جهاني (You can see links before reply)


صفحه بيست و هفتم روزنامه گسترش صمت سه شنبه بيست و سوم دي ماه 93 (You can see links before reply) گروه: معدن بین‌الملل (You can see links before reply) | منتشر شده در سه شنبه, 23 دی 1393 - 11:55 | کدخبر:5341
You can see links before reply
گروه معدن: گردشگری معدنی هم‌اکنون در بیشتر کشورهای توسعه‌یافته معدنی به عنوان بخشی جدانشدنی مطرح است به گونه‌ای که در این‌باره کارشناسان معتقدند معادن نه‌تنها در زمان حیات خود سودآور خواهند بود بلکه پس از اتمام ذخایر نیز به عنوان محلی برای جذب گردشگر می‌توانند منشاء سودآوری و درآمد باشند. در کشور ما نیز در چند سال اخیر مطالعات گسترده‌ای در زمینه جذب گردشگر معدنی انجام شده و در برخی از معادن به صورت آزمایشی به مرحله اجرا درآمده است. در این رابطه آیدین زینال‌زاده؛ کارشناس دفتر اکتشاف وزارت صنعت، معدن و تجارت و مجری طرح ملی گردشگری معدنی در گفت‌وگو با صمت معتقد است، این نوع گردشگری می‌تواند در ایران توسعه‌یافته و درآمدزایی بالایی ایجاد کند. وی گفت: هم‌اکنون در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته جهان با گردشگری معدنی از معادن فعال و متروک خود درآمدزایی کرده و توانسته‌اند نسبت به جذب گردشگر نیز اقدام کنند این درحالی است که در کشور ما علاوه بر جاذبه‌های معدنی جاذبه‌های طبیعی و زیست‌محیطی نیز مزید بر علت بوده و می‌تواند زمینه جذب گردشگر خارجی و گردشگر معدنی را نیز فراهم کند.
وی افزود: با عنایت به اینکه در بحث گردشگری، هم با معادن متروکه و هم معادن فعال روبه‌رو هستیم. بنابراین در زمینه خصوصیات یک معدن مناسب باید در دو بخش فعالیت داشته باشیم؛ بخش نخست معادن فعال است که باید در ردیف معادن شاخص، فعال حقیقی و بزرگ قرارگیرند، بنابراین لازم است ایمنی مناسب، بزرگ مقیاس بودن، استفاده از ماشین‌آلات و تجهیزات پیشرفته، وجود امکانات جانبی مناسب برای پذیرایی از گردشگران، وجود تنوع محصولات گردشگری در منطقه، وجود کارخانه‌های کانه‌آرایی و فرآوری در محدوده معدن، وجود سابقه تاریخی و وجود جاذبه‌های طبیعی در آن لحاظ شود.
وی درباره معادن متروکه گفت: این دسته از معادن هدف اصلی اجرای این طرح هستند و شاخصه‌های موردنظر برای این معادن شامل وجود شرایط خاص مانند پیت بزرگ در معادن روباز یا تونل‌های متعدد و طویل یا وجود چاه در معادن زیرزمینی، وجود ایمنی یا امکان ایجاد ایمنی در فضاهای زیرزمینی، امکان ایجاد امکانات جانبی در جوار معدن، امکان بازدید از معدن در حداقل دو فصل از سال، وجود تنوع محصولات گردشگری در منطقه، امکان ایجاد امکانات جانبی مناسب برای پذیرایی از گردشگران، امکان تغییر کاربری عرصه معدنکاری شده، وجود سابقه تاریخی و وجود جاذبه‌های طبیعی است.
اجرای طرح در ۳ فاز
وی با اشاره به بررسی نمونه‌های جهانی این طرح در سایر کشورهای معدنی گفت: در این زمینه شناخت نمونه‌های جهانی انجام شده، همچنین در زمینه اجرای طرح از سازمان‌های صنعت، معدن و تجارت ۳۱ استان خواسته شده تا فهرست معادن فعال و متروکه خود را اعلام کنند.
وی ادامه داد: پس از اخذ اطلاعات معادن از سازمان‌های صنعت، معدن و تجارت استان‌ها به‌منظور جمع‌آوری اطلاعات و عکس‌های اولیه بازدیدهایی براساس فرم‌های تنظیم‌شده انجام می‌شود.
همچنین در طول بازدیدها یک تیم کارشناسی متشکل از دو نفر کارشناس معدن یا زمین‌شناس مطلع، یک نفر کارشناس گردشگری و یک‌نفر فیلمبردار و عکاس حضور داشته و درنهایت براساس اطلاعات به‌دست‌آمده معدن نمونه آزمایشی برای اجرای طرح انتخاب خواهد شد.
وی درباره فاز دوم طرح گفت: یک کارگروه با حضور معاون امور معادن و صنایع معدنی، نمایندگان معاونت امور معادن و صنایع معدنی و معاونت‌های سرمایه‌گذاری و گردشگری سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری تشکیل خواهد شد تا درباره اجرای طرح به‌صورت متمرکز و با درنظر گرفتن تمام جوانب امر نسبت به اجرای طرح تصمیم گیری کنند. به گفته زینال‌زاده در فاز سوم طرح فراخوانی برای واگذاری معادن به مجریان منتخب انجام خواهد شد.
فواید و مزایای طرح
وی درباره فواید این طرح گفت: تبدیل معادن متروکه از معضل زیست‌محیطی به سایت گردشگری با جبران خسارات واردشده ناشی از فعالیت معدنی، افزایش آگاهی و اطلاعات عمومی نسبت به معدن و معدن کاری و ارتقای سیستم آموزشی حوزه معدن، محرومیت‌زدایی از مناطق جمعیتی مجاور معادن و نیز تمرکززدایی و احیای روستاهای خالی از سکنه به واسطه کارآفرینی و ایجاد اشتغال ازجمله مهم‌ترین اهداف و فواید این طرح است. همچنین از اهداف دیگر این طرح می‌توان به حفظ و ارتقای شاخصه‌های جغرافیایی، زیست محیطی، تاریخی و فرهنگی مناطق، اعمال تکنیک‌های فعال برای جلوگیری از تخریب بیش از حد محیط (استفاده عاقلانه از زمین)، سوددهی و اقتصادی‌شدن دوباره معادن متروکه، افزایش تعداد تفرجگاه‌ها و در نتیجه جاذبه‌های گردشگری شهرستان‌ها و روستاها اشاره کرد. ضمن آنکه استفاده چندگانه از عرصه‌های معدنی، احیای هزینه‌های انجام‌شده در زمان فعالیت معدن، افزایش جذب دانشجویان علاقه‌مند به رشته مهندسی معدن در دانشگاه‌ها و در نتیجه تعلیم و آموزش بهتر نیروی انسانی متخصص ازجمله فواید دیگر طرح گردشگری معدنی است.
این کارشناس معدنی گفت: در دو سال اخیر توجه طیف وسیعی از فعالان معدنی، محققان و پژوهشگران و همچنین فعالان عرصه گردشگری و اهالی رسانه به این موضوع جلب شده به‌طوری که خوشبختانه هر از گاهی شاهد انتشار مطلبی درباره گردشگری معدنی هستیم. این نتیجه تفکر گروه مجری مبحث گردشگری معدنی در وزارت صنعت، معدن و تجارت است که معتقدیم اجرای موفق چنین طرحی در سایه و با چراغ خاموش، غیرممکن است.

[AidinSniper]

سلام دوستان
خیلی وقته اینجا داره خاک می خوره :4:

این فایلو ببینید:

You can see links before reply

گردشگری معدنی در معدن پتاس خور و بیابانک